بازگشت به اصل لیزینگ عملیاتی در سایه رشد BNPL
در سال‌های اخیر، مدل‌های پرداخت اقساطی با نام‌های جدید و بسته‌بندی‌های دیجیتال، بازارهای خرد مالی را به‌سرعت فتح کرده‌اند.
به گزارش چابک آنلاین، مدل Buy Now Pay Later یا BNPL یکی از آن‌هاست که با تکیه بر تجربه کاربری ساده و دیجیتال، در بسیاری از پلتفرم‌های ایرانی نیز نسخه‌برداری شده است.
اما این‌که برخی فعالان صنعت لیزینگ تصور کنند BNPL نسخه نجات‌بخش صنعت لیزینگ ایران است، نوعی سوءتعبیر از رسالت تاریخی لیزینگ به‌حساب می‌آید.
چراکه اساساً لیزینگ از ابتدا بر مفهوم پرداخت قسطی مبتنی بر قرارداد اجاره شکل گرفته است؛ چیزی که BNPL تنها نسخه‌ای ساده‌سازی‌شده و مصرف‌محور ازآن است.
BNPL چیست و چرا برای لیزینگ‌ها تهدید محسوب نمی‌شود؟
BNPL مدل موفقی است برای اقساطی‌کردن خریدهای کوچک و روزمره، مثل تلفن همراه، لوازم خانگی، بلیت سفر یا حتی خدمات زیبایی در این مدل طی چند قسط پرداخت می‌شوند، معمولاً بدون نیاز به ضامن یا ضمانت‌های سخت.
اما این مدل:
فاقد ساختار حقوقی محکم قرارداد اجاره است.
برای کالاهای گران‌قیمت یا بلندمدت مناسب نیست.
با مخاطرات نکول و نبود چارچوب نظارتی رها شده همراه است.
پس جایگاه BNPL بیشتر در حوزه خدمات مصرفی و خرد است و نه در عرصه تأمین مالی دارایی‌های باارزش یا بلندمدت.!
واقعیت این است که لیزینگ‌های رسمی نباید وارد رقابت مستقیم با BNPL شوند، بلکه باید با تمرکز بر مزیت رقابتی خود، یعنی لیزینگ عملیاتی، جایگاه خود را بازتعریف کنند.
گم‌گشتگی لیزینگ‌ها از رسالت واقعی
امروزه بسیاری از شرکت‌های لیزینگ در ایران به‌دلایل ساختاری و مالکیتی، از مسیر لیزینگ واقعی فاصله گرفته‌اند:
وابسته به بانک‌ها و نهادهای خصولتی‌اند
اغلب ابزار فروش خودروساز یا شرکت‌های تولیدی‌اند
بیشتر درگیر «فروش اقساطی» به‌جای «اجاره به شرط تملیک یا لیزینگ عملیاتی» شده‌اند
از فناوری‌های روز و تجربه مشتری دیجیتال عقب مانده‌اند
نتیجه آنکه امروز، در فضای پررقابت مالی، نه با BNPL می‌توانند رقابت کنند، نه در فضای B2B و کلان، کارایی بالایی دارند.
راه‌حل؛بازگشت به لیزینگ عملیاتی
لیزینگ عملیاتی یعنی ارائه خدمت بهره‌برداری از دارایی، بدون انتقال مالکیت.
دراین مدل، شرکت لیزینگ مالک دارایی باقی می‌ماند و خدمات نگهداری، تعمیر، بیمه و پشتیبانی را نیز ارائه می‌دهد.
این مدل به‌ویژه برای، شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)ها، پروژه‌های عمرانی و زیرساختی، کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، پزشکان، وکلا، دفاتر فنی و خدماتی بسیار کاربردی و اقتصادی است.
مطالعه موردی: نمونه‌هایی از لیزینگ عملیاتی در جهان
ناوگان خودرو: Element Fleet Management
یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های لیزینگ ناوگان در آمریکای شمالی، خدمات اجاره، بیمه، تعمیرات و فروش مجدد خودرو را ارائه می‌دهد.
تجهیزات سنگین ساختمانی: United Rentals
اجاره ماشین‌آلات عمرانی مثل جرثقیل، بیل مکانیکی و لیفتراک با خدمات پشتیبانی کامل.
تجهیزات فناوری: Dell Financial Services
اجاره لپ‌تاپ، سرور و تجهیزات IT برای سازمان‌ها با امکان تعویض یا تمدید در پایان قرارداد.
هواپیما : Air Lease Corporation
اجاره هواپیما به ایرلاین‌ها؛ ایرلاین فقط بهره‌بردار است و مالکیتی ندارد.
ابزارهای پروژه‌ای: Sunbelt Rentals
اجاره تجهیزات تخصصی در پروژه‌های کوتاه‌مدت عمرانی یا صنعتی، با خدمات حمل‌ونقل و آموزش.
جمع‌بندی
صنعت لیزینگ ایران اگر می‌خواهد در آینده، جایگاهی پایدار و ارزش‌آفرین داشته باشد، باید از رقابت با مدل‌های پرداخت خرد مانند BNPL فاصله بگیرد و بر مزیت‌های ساختاری و حرفه‌ای خود تمرکز کند.
لیزینگ عملیاتی همان مزیتی است که هنوز در بازار ایران دست‌نخورده باقی مانده و فرصت ورود جدی به آن فراهم است.
عضو هیات مدیره شرکت واسپاری توسعه اطلس
