بانک ها به دلیل نگاه مجوزمحور جریان نوآوری را برای فین‌تک ‌ها تسهیل نکرده اند

چابک آنلاین، حدیث اسماعیل زاده، نبود استانداردهای رگولاتوری مشخص،ضعف در زیرساخت‌ های فنی و تداوم رویکرد محافظه ‌کارانه بانک‌ ها باعث  شده  تا تعاملات مبتنی بر API و مدل ‌های پلتفرمی به بلوغ لازم نرسد. 

درچنین شرایطی، فین‌ تک‌ ها اگرچه از ظرفیت عملیاتی و نوآوری کافی برخوردارند، اما با محدودیت ‌هایی رو به‌رو هستند که کارآمدی و سرعت توسعه خدمات مالی نوین را کاهش می ‌دهد.

این وضعیت نشان می ‌دهد که تحقق بانکداری بازِ کارآمد، نیازمند بازنگری درساختارهای نظارتی، بازتعریف نقش بانک‌ها و طراحی مدل‌های اقتصادی پایدار برای هر دو طرف است.

برای بررسی ابعاد این تحول و چالش‌ های پیش ‌رو،گفت‌وگویی با "میلاد قهاری بیدگلی"، کارشناس صنعت بانکداری الکترونیک و عضو هیات علمی دانشگاه  صورت گرفته که از نظرمی گذرد.

چابک آنلاین : بانکداری باز با هدف باز کردن فضا بین بانک‌ها و فین‌تک‌ها شروع شد، ولی هنوز بسیاری از بانک‌ها ترجیح می‌دهند همه‌چیز از مسیر خودشان کنترل شود.ریشه این مقاومت در  کجاست؟ 

میلاد قهاری بیدگلی، کارشناس صنعت بانکداری الکترونیک و عضو هیات علمی دانشگاه: تحول دیجیتال باعث شده تا  رابطه سنتی میان بانک ‌ها و بازیگران نوآور این حوزه تغییر کند.

ازنظر فرهنگی، این تغییرات موجب شده تا ریسک های مختلف برای بانک‌ های سنتی ایجاد شود.

این موضوع شاید یکی از عوامل اصلی باشد.

از طرفی، بانک ‌ها نمی‌خواهند نقش خودشان را به‌ عنوان ستون اصلی نظام پولی کشور از دست بدهند. 

یکی از موضوعات دیگری که وجود دارد، بحث رقابتی است که بانک ‌ها با فین‌ تک ‌های نوآور احساس می‌کنند ایجاد شده و در نتیجه درمقابل این تغییرات کمی مقاومت می‌کنند.

چابک آنلاین: پس به نظر شما تغییر ذهنیت بانکی هنوز کامل اتفاق نیفتاده است؟

میلاد قهاری بیدگلی، کارشناس صنعت بانکداری الکترونیک و عضو هیات علمی دانشگاه: قاعدتاً در سال‌ های گذشته در این مورد رشد قابل توجهی می بینیم ولی هنوز با وضعیت ایده آل فاصله داریم.

دراین چند سال اخیر،سرعت تحول دیجیتال و از طرفی چابکی و خلاقیت ایجاد شده در مدل‌ های کسب‌ وکار نوین، باعث شده تا این فرهنگ‌ سازی اتفاق بیفتد.

به همین دلیل،اکنون برخی از مدل ‌های تعامل فین ‌تک و بانک ‌ها، ازجمله مدل مشارکتی یامدل شتاب ‌دهی، در کشور راه افتاده و از سوی بانک‌ها پذیرفته شده است.

البته مدل ‌های دیگری هم داریم که هنوز شاید نیازمند حضور رگولاتور و حمایت بیشتر از سوی بانک‌ ها هستند و در نتیجه جای کار دارند.

چابک آنلاین: یکی از نقدهایی که به بانکداری باز در ایران می ‌شود این است که هنوز مدل اقتصادی پایداری برای آن تعریف نشده است، به نظر شما چگونه می‌توان این همکاری را به سود دو جانبه تبدیل کرد؟

میلاد قهاری بیدگلی، کارشناس صنعت بانکداری الکترونیک و عضو هیات علمی دانشگاه: ما در حوزه بانکداری باز و مدل پلتفرمی که یکی از مدل ‌های تعامل بین فین ‌تک‌ ها و بانک ‌های سنتی است، سه بُعد رگولاتوری، عملیاتی و اقتصادی داریم که اگر شکل نگیرند، دقیقاً با همین مشکلات رو به ‌رو می‌شویم.

پیرامون بعد رگولاتوری، ما هنوز چارچوب روشن و قابل اتکا و مبتنی بر استاندارد ملی نداریم.

 این موضوع ریسک ‌پذیری و هزینه بانک‌ها را بالا برده است.

بیشترین مشکل بانک ‌ها این است که نگاهشان هنوز مجوز محوراست و نمی‌توانند جریان نوآوری را برای فین‌تک ‌ها تسهیل کنند.

دربعد عملیاتی، ما به درگاه‌های API استاندارد و مقیاس‌پذیر نیاز داریم و علاوه بر آن باید فرآیندهای موجود بازطراحی شوند و مکانیسم‌های نظارتی درست از سوی بانک‌ها تعریف شود.

چون این موارد هنوز شکل نگرفته‌ اند، بانک‌ ها درست می ‌گویند که هزینه ‌هایی برایشان ایجاد می ‌شود و اگر بخواهند جلوتر از رگولاتور عمل کنند،هزینه های  زیادی  به دوش آن‌ ها خواهد افتاد.

ازبعد اقتصادی، تغییر مدل درآمدی مبتنی بر کارمزد باید جای خود را به خلق ارزش اکوسیستمی بدهد.

یعنی بانک‌ ها باید پیش از ورود به این موضوع، یک اکوسیستم طراحی کنند و مدل‌های درآمدی مشارکتی تعریف کنند.

ما هنوز چنین نمونه ‌ای نداشتیم و این سه بُعد از سوی بانک ‌ها، فین ‌تک‌ ها و رگولاتور به ‌درستی و به طور کامل تبیین نشده است. 

بنابراین، این موضوع عامل اصلی عدم ایجاد تعامل کامل بین بانک ‌ها و فین ‌تک‌ ها شده است.

چابک آنلاین : فین‌ تک‌ ها در حال حاضر تا چه اندازه استقلال عملیاتی دارند؟

میلاد قهاری بیدگلی،کارشناس صنعت بانکداری الکترونیک و عضو هیات علمی دانشگاه: به نظر من فین ‌تک ‌ها استقلال عملیاتی را از سمت خودشان کامل دارند.

مهم‌ترین موضوع این است که بتوانند سرویس ‌های بانکی یا آن خدمات مالی مورد نیازشان را از بانک‌ها دریافت کنند، اما بانک‌ها هنوز نتوانسته‌ اند در حوزه API یا مدل ‌های مبتنی بر پلتفرم این کار را انجام دهند. 

چون بانک ‌ها هنوز معماری یکپارچه و core قدیمی خود را دارند که سرعت فین ‌تک ‌ها را محدود می‌کند.

 این محدودیت به این شکل است که ارائه خدمات مشکلی ندارد، یعنی سرویس ‌ها دریافت می‌شوند، اما کیفیت لازم برای چابک ‌سازی فعالیت ‌های عملیاتی فین ‌تک ‌ها شاید وجود نداشته باشد و بیشتر فین‌ تک ‌ها روی این موضوع دغدغه دارند.

چابک آنلاین:کدام شاخه از فین‌تک بیشترین ظرفیت تحول در نظام بانکی ایران را دارد؟

میلاد قهاری بیدگلی، کارشناس صنعت بانکداری الکترونیک و عضو هیات علمی دانشگاه: فین ‌تک ‌ها انواع مختلفی دارند. 

درحوزه پرداخت، ازآنجایی که رگولاتور مشخص مانند شاپرک داریم و معمولاً PSPها ممیزی دائمی می‌ شوند، شاید محدودیت بیشتر وجود دارد.

فین ‌تک ‌ها می‌ توانند  از این ظرفیت استفاده کنند اما فضای زیادی برای آن‌ ها مهیا نشده است.

درحوزه لندتک، این حوزه در جامعه شناخته شده و مردم از آن استفاده می‌کنند. 

فین‌ تک ‌های این حوزه هم به شیوه ‌های مختلف از فضا  بهره برده ‌اند،بنابراین جای رشد آنها البته با رویکردهای فعلی، از این لحاظ کمتر است و بازار به نوعی اشباع شده است.

اما در حوزه اینشورتک، ازآنجایی که ذی‌نفعان این حوزه خیلی روی موضوع عمیق نشده ‌اند، خدمات نوآورانه و ارزش افزوده خاصی ایجاد نکرده ‌اند و بیشتر در حوزه مقایسه خدمات و روش‌ های مشابه فعالیت کرده ‌اند، نتوانسته‌ اند جایگاهی بگیرند و در نتیجه این حوزه جای کار دارد.

شاید مهم‌ ترین نوع آنها، حوزه ارائه خدمات بانکی است که در آن مشتری می تواند خدمات سریع و ارزان قیمت دریافت کند.

این حوزه حتماً فعالیت بیشتری می طلبد و با حمایت های بانک مرکزی در آینده نزدیک پیشرفت قابل توجهی خواهد داشت.