اختصاصی چابک آنلاین؛
نظارت سنتی بر کسب و کارهایی مبتنی بر فناوری امکان پذیر نیست
آیین نامه ها و دستورالعمل های شفاف و جامعی برای اکوسیستم رگتک تدوین و ابلاغ نشده است
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی با اشاره به تحول در مفاهیم نظارتی در نظامهای مالی اظهار کرد: اگر بخواهیم به ریشههای تحول در نگاه نظارتی بازگردیم، باید ببینیم این تغییر پارادایم از کجا شکل گرفته است.
چابک آنلاین، حدیث اسماعیل زاده، نوشآفرین مؤمن واقفی در حاشیه اولین همایش سالانه رگ تک، گفت: در دهه های گذشته، دو مسیر اصلی در نظام های مالی طی شده که مسیر نخست، افزایش پیچیدگی، شدت قوانین و هزینه های انطباق بوده که عملاً پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ شکل گرفت.
وی، بیان کرد : بر اساس آمار موجود، در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار هزینه عدم انطباق از سوی بانک های جهانی پرداخت شده که این هزینه ها خسارت جدی به اکوسیستم وارد میکند و ضرورت توجه دقیق تر به مفاهیم نظارتی را برجسته میسازد.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، تصریح کرد : مسیر دوم، ظهور فناوری های نوینی است که منجر به تحول دیجیتال در مدل های جدید کسبوکار شده اند، از کسب وکارهای پلتفرمی و داده محور گرفته تا مدل هایی که بر پایه بانکداری باز و مفاهیم مدرن شکل گرفته اند.
مومن واقفی، ادامه داد : مجموع این تحولات ما را به یک نتیجه مشخص می رساند، نظارت سنتی بر کسب وکارهایی که مبتنی بر فناوری شکل گرفته اند، عملاً امکان پذیر نیست به همین دلیل، تنظیمگر ناچار است نگاه خود را از مدلهای سنتی به سمت نظارت هوشمند و داده محور تغییر دهد.
وی، گفت : این تغییر پارادایم در حوزه نظارت، مسیری غیرقابل بازگشت است.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی با اشاره به فناوری های پیشران در حوزه نظارت ،توضیح داد: فناوری هایی مانند هوش مصنوعی و الگوریتم های یادگیری ماشین نقش کلیدی در این مسیر دارند و در واقع، سامانه های مدیریت تقلب، مدیریت ریسک و تشخیص تراکنش های نامتعارف بر پایه همین الگوریتم ها شکل گرفته اند.
مومن واقفی، اذعان کرد:مهمترین ابزار فناورانه در مفاهیمی مانند رگ تک و هوش مصنوعی است که امروز در مسیر تحول جدی قرار دارد و در کنار آن، زیرساخت هایی مانند بلاکچین که در یک دهه اخیر بهتدریج جایگزین زیرساخت های سنتی شده اند نیز می توانند مفهوم نظارت را در ذات خود داشته باشند.
وی،افزود: استفاده از نظارت هوشمند مبتنی بر هوش مصنوعی، کلان داده ها و سایر فناوری های نوین می تواند به تحلیل رفتارها و شکل دهی مسیر حرکت فناوری های تنظیمگری کمک کند.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، بیان کرد : در ایران نیز اگر روندها را بررسی کنیم، می توان سه دهه متمایز را در نظام مالی و پرداخت کشور مشاهده کرد، دهه ۸۰ دهه شکلگیری زیرساخت های ملی بانکی مانند شتاب، ساتنا و پایا بود، دهه ای که تمرکز اصلی آن بر ایجاد زیرساخت های استاندارد قرار داشت.
مومن واقفی، ادامه داد: دهه ۹۰ با ظهور فین تک ها همراه شد و هم زمان نیاز به تمرکز بیشتر بر نظارت را به وجود آورد و از نگاه ما شاپرک نخستین رگ تک در حوزه نظارت بر تراکنش هاست که با سهامداری بانک های کشور شکل گرفته و یکی از اولین مدل های عملیاتی در این حوزه بهشمار می رود، هرچند مدلهای متنوعتری از رگتک نیز وجود دارد.
وی، گفت: در دهه کنونی، با تحول اساسی در مدل های کسب وکار و ظهور گسترده کسب وکارهای پلتفرمی مواجه هستیم بهگونه ای که حتی تکیه بر زیرساخت ها و ساختارهای شکلگرفته گذشته نیز پاسخگو نیست.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، اظهار کرد : اگر بانک مرکزی به عنوان نهاد تنظیمگر بخواهد نظارت مؤثری بر اکوسیستم پولی و بانکی کشور داشته باشد، ناچار است از ظرفیت رگ تک ها استفاده کند.
مومن واقفی، عنوان کرد : پیش نیاز این مسئله شکلگیری و توسعه رگ تک های کارآمد در کل اکوسیستم پولی و بانکی کشور است که با داده های مناسب و الگوریتم های صحیح، تنظیمگر را در مسیر درست هدایت کنند.
وی،تأکیدکرد: با وجود این، واقعیت آن است که تعداد شرکت های فعال و علاقه مند به سرمایهگذاری در حوزه رگ تک بسیار محدود است و این موضوع نشان می دهد که باید به صورت ریشه ای بررسی شود که چه چالشهایی مانع ورود فعالان به این حوزه شده است.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، اعلام کرد : از نگاه ما، یکی از چالش ها، به روز نبودن زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری بانکهاست و چالش دیگر، نبود توجیه اقتصادی شفاف برای سرمایهگذاری در رگ تک ها و فقدان مدل کسب وکار مشخص در این حوزه است.
مومن واقفی، افزود: در کنار این موارد، چالش های نهادی و حکمرانی نیز وجود دارد. از منظر تنظیمگر، هنوز آیین نامه ها و دستورالعمل های شفاف و جامعی برای اکوسیستم رگتک تدوین و ابلاغ نشده است.
وی، گفت:کمبود نیروی انسانی متخصص، به ویژه در حوزه هایی مانند هوش مصنوعی، از دیگر چالش های مهم بهشمار میرود.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، خاطرنشان کرد: در سطح جهانی، نزدیک به ۵۰ درصد رگتک ها از جنس رگتک های انطباقی هستند، ابزارهایی که می توانند به بانکها و شرکت های پرداخت در حوزه انطباق کمک کنند، اگر حوزههای دانشگاهی نیز در این زمینه فعالتر شوند، بانک ها، مؤسسات بانکی و شرکت های پرداخت می توانند بهره برداران اصلی این زیرساخت ها باشند.
وی، گفت: ما پذیرفته ایم که نظارت سنتی پاسخگو نیست و نظارت باید ریسک محور و دادهمحور شود و راه بازگشتی وجود ندارد و در ادامه این دهه، فناوری های نظارتی به شدت مورد توجه قرار خواهند گرفت.
