اختصاصی چابک آنلاین؛
فقدان قانونی در حوزه بلاکچین به خوبی احساس می شود
فناوری بلاکچین در جهان به سرعت به ستون جدید اعتماد در اقتصاد دیجیتال تبدیل شده، اما در ایران هنوز میان رؤیا و واقعیت معلق است.
چابک آنلاین، حدیث اسماعیل زاده، اکوسیستمی که می توانست موتور شفافیت، نوآوری و تحول مالی باشد، در مرز میان پیشرفت فنی و بلاتکلیفی قانونی گرفتار مانده است.
در حالیکه کشورهای منطقه با سرعت زیرساخت های دیجیتال خود را بر پایه بلاکچین بازآفرینی میکنند، در ایران این فناوری هنوز به جایگاه باثبات خود در سیاستگذاری، صنعت و فرهنگ عمومی دست نیافته است.
در میانه این چشم انداز مبهم، گفتوگو با فعالان و مدیران حوزه بلاکچین تصویری واقعی تر از چالش ها و فرصت های پیش رو ارائه می دهد.
برای واکاوی ابعاد مختلف این وضعیت و فهم دقیق تر مسیر پیش روی بلاکچین در ایران، چابک آنلاین با میثم رضایی، عضو کارگروه تبادل، انجمن بلاکچین، گفتوگویی انجام داده که تصویری روشن از چالشهای زیرساختی، خلأهای قانونگذاری و نقش نسل جدید در آینده این فناوری ارائه می دهد.
چابک آنلاین: فناوری بلاکچین تاکنون چه نقش ملموسی در اقتصاد ایران ایفا کرده است؟
میثم رضایی: اگر بخواهیم اقتصاد ایران را در نظر بگیریم، نه کل سیستم اقتصادی کشور، اما می توان گفت بخشی از بلاکچین یا همان اپلیکیشن اصلی آن که میتوان آن را «پول» دانست یعنی استیبلکوینهایی مانند تتر در بازار ایران به افراد زیادی کمک کرده است.
حتی در برخی موارد، در واقعی سازی قیمت دلار نیز مؤثر بوده و به نوعی سیگنالی برای درک قیمت واقعی دلار محسوب می شود.
حتی برخی تاجران برای واردات یا توسعه دهندگان برای دریافت مطالبات خود از خارج کشور از این فناوری بهره می برند.
از منظر مالی و پولی، اپلیکیشن های بلاکچینی که به نوعی پول الکترونیکی محسوب میشوند، توانسته اند به بسیاری از اقشار جامعه کمک کنند.
با این حال، باید گفت این فقط یکی از هزاران کمکی است که میتوانست انجام شود در واقع، این فناوری میتوانست بسیار بیشتر از این مؤثر باشد، مثلاً در کمک به کسب وکارهای خرد، اما به دلایلی این اتفاق نیفتاده است.
با این وجود، تا اینجای کار نیز شاهد تأثیرات محسوسی بودهایم و بسیاری از افراد از آن برای سرمایهگذاری استفاده کردهاند.
چابکآنلاین: ردهبندی عوامل مانع توسعه در این حوزه چیست؟
میثم رضایی : در هر جای دنیا، اگر فناوری یا سرویسی به سرمایهگذاری مرتبط باشد، نیاز به قانونگذاری دارد و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.
در ایران، در حوزه بلاکچین بهویژه جنبه مالی آن که پررنگتر است خلأ قانونی به شدت احساس می شود.
هیچ قانون مشخصی درباره استفاده، خرید، فروش یا حتی پرداخت با رمزارزها وجود ندارد.
افراد نمی دانند آیا مجازند رمزارز خریداری کنند، در معاملات از آن استفاده کنند یا در صورت بروز اختلاف، می توانند به پرداخت رمزارزی استناد کنند یا خیر.
از سوی دیگر، اگر کسی بخواهد استارتاپی راهاندازی کند یا در کسب وکارش از فناوری بلاکچین بهره بگیرد، نمیداند این کار از نظر قانونی ممکن است یا نه و چه تبعاتی دارد.
این وضعیت خاکستری و مبتنی بر حدس و گمان باعث شده تا افراد و کسبوکارها نتوانند جدیتر و در سطوح بالاتر به این فناوری ورود کنند. معضل اصلی، قانونگذاری است.
چابک آنلاین:آموزش و ساختار فرهنگی ما تا چه اندازه برای پذیرش این فناوری آمادگی دارد؟
میثم رضایی : در کشورهایی مانند ایران که تورم بالا، دغدغه درآمد و حفظ ارزش پول وجود دارد، معرفی فناوری هایی نظیر بلاکچین دشوار است.
در چنین شرایطی، وقتی درباره بلاکچین صحبت می شود، ذهن عموم افراد فوراً به سمت درآمدزایی و سرمایهگذاری می رود.
درحال حاضر، فضای غالب و نحوه جذب افراد به این حوزه بیشتر با وعده کسب درآمد همراه است.
این موضوع باعث میشود تا نتوان بهراحتی درباره جنبه های فناورانه و کاربردی بلاکچین صحبت کرد،درحالی که هدف اصلی باید معرفی جنبههای فراتر از مسائل مالی باشد.
در چنین شرایطی، حتی اگر شما آموزش های هدفمند ارائه دهید، رقابت با تبلیغات زردی که با وعده های مالی سریع و ملموس به جذب افراد میپردازند، بسیار سخت است بنابراین،آموزش در این فضا کار دشواری است.
چابک آنلاین : نسل زد بیشتر با آگاهی به سمت این فضا می آید. آیا می توان گفت این نسل می تواند دیدگاه جامعه را نسبت به بلاکچین تغییر دهد؟
میثم رضایی: سؤال اساسی این است که آیا نسل زد دغدغه تغییر نگرش دیگران را دارد یا خیر؟
نسل زد، نسلی پویا، باهوش و آشنا با فناوری است و درک بسیار بالایی دارد. حتی از منِ ۴۲ ساله نیز هوشمندتر فکر میکند.
اما دغدغه اصلی او فردی است.
با این حال، نسل زد پتانسیل بالایی دارد، چرا که هر فرد میتواند با داشتن ایده و توانایی در حوزههایی مانند هوش مصنوعی و برنامهنویسی، بهسرعت یک استارتآپ مستقل ایجاد کند.
به همین دلیل، نسل زد میتواند در زمینه ایجاد سرویسها، خدمات و محصولات نوآورانه بسیار موفق باشد. اما در تغییر نگرش جمعی، شاید چندان تأثیرگذار نباشد، چون تمرکزش بیشتر بر پیشرفت فردی است.
چابکآنلاین: برخی معتقدند بلاکچین میتواند در شرایط محدودیتهای بینالمللی به تقویت استقلال مالی کمک کند. ارزیابی شما چیست؟
میثم رضایی : هم بله و هم خیر.
از نظر تئوریک، فناوری بلاکچین چنین ظرفیتی دارد،اما در سطح کلان کشور این پتانسیل فعلاً وجود ندارد.
درمقابل، برای افراد و کسبوکارهای کوچک، این امکان تا حدی فراهم است.
شرکت های بزرگ بهدلیل تحریمها و حجم بالای تراکنش ها بهراحتی شناسایی می شوند و استفاده از بلاکچین برایشان دشوار است اما کسب وکارهای خرد می توانند از این فناوری بهره ببرند.
امروزه بسیاری از توسعه دهندگان ایرانی خدمات خود را بهصورت آنلاین به خارج از کشور ارائه میدهند و از این طریق درآمد دارند.
صادرات خرد محصولات چه کشاورزی و چه خدمات دیجیتال از مسیر بلاکچین ممکن است و میتواند به ارزآوری کمک کند.
چابکآنلاین: اخیراً اعضای جدید هیئتمدیره انجمن بلاکچین انتخاب شدند. آیا این انجمن میتواند بر سازوکار شرکتهای فعال در این حوزه تأثیرگذار باشد؟
میثم رضایی : من یکی از اعضای انجمن بلاکچین و عضو کمیته آموزش آن بودم، اما موفق به کسب رأی نشدم.
تاکنون برای ما، بهعنوان شرکتی که خارج از ایران ثبت شده، تأثیر محسوسی از سوی انجمن وجود نداشته است.
در گذشته، انجمن بلاکچین موفقیت چندانی نداشت و بیشتر گرایشات موضعی داشت.
اگر فضای بلاکچین ایران را به سه بخش تقسیم کنیم ماینینگ، تبادل و توسعه فنی در سالهای مختلف تمرکز انجمن بر یکی از این بخشها سنگینتر بوده است.
مثلاً زمانی بر ماینینگ به دلیل ترکیب هیئتمدیره، یا دورهای بر تبادل و صرافیها به علت نفوذ این گروهها.
در نتیجه، حوزه توسعه فنی و نوآوری نادیده گرفته شد.
بارها با مدیران وقت انجمن صحبت کردهام و پیشنهاد همکاری دادهام، اما پیشرفتی حاصل نشده است.
با این حال، اکنون در بخش آموزش و توسعه تلاش میکنیم تغییر ایجاد کنیم و امیدوارم از این پس، انجمن نقش پررنگتری در سیاستگذاریها و ایجاد بستر مناسب برای فضای بلاکچین در ایران ایفا کند.
چابکآنلاین: در افق پنج ساله، آینده بلاکچین در ایران را چگونه میبینید؟
میثم رضایی : تا زمانی که نگرش قهری نسبت به اینترنت وجود داشته باشد، نه فقط بلاکچین، بلکه هیچ حوزه فناورانه ای پیشرفت نخواهد کرد.
هنوز حتی GPS در کشور ما با مشکل مواجه است و اصلاح نشده.
بنابراین، نمیتوان تصویر روشنی از پنج سال آینده داشت. اگر همین روند ادامه یابد، وضعیت تغییر چندانی نخواهد کرد.
چابکآنلاین: وضعیت کشورهای حاشیه خلیج فارس در استفاده از بلاکچین چگونه است؟
میثم رضایی: این کشورها بهشدت در این مسیر سرمایه گذاری کردهاند و بودجههای هنگفتی اختصاص دادهاند. هرجا که سرمایهگذاری بیشتر باشد، احتمال موفقیت نیز افزایش مییابد.
