ضرورت شکل‌گیری نقش‌های جدید در صنعت بیمه ایران

حرکت به سمت بیمه‌ گری نوین و تبدیل شرکت‌های بیمه ای از یک سازمان صرفاً صادرکننده بیمه‌ نامه به یک نهاد داده‌محور، مبتنی بر تحلیل ریسک، توسعه‌گر و شریک اقتصادی جامعه، نیازمند بازتعریف نقش‌های مکمل در حاکمیت، بازار مالی، بازار سرمایه و اکوسیستم های مختلف کشور است.

درفضای فعلی،چالش‌هایی نظیر ضعف تبادل داده میان سازمان‌ها، نبود شفافیت ریسک، محدودیت ظرفیت اتکایی،عدم ورود سرمایه‌گذاران خصوصی بین‌المللی وداخلی به صنعت بیمه، کمبود داده معتبر برای تحلیل‌های کلان و دشواری تعاملات سازمانی، موجب شده تا صنعت بیمه نتواند به جایگاه راهبردی خود در اقتصاد ملی برسد. 

بنابراین، شکل‌گیری نقش‌های جدید در لایه میان‌ رسانی و نقش‌های توانمندساز (Enabler Layer) امری ضروری و آینده‌ساز است.

در این راستا سه نقش کلیدی قابل تعریف بوده که نه‌تنها گلوگاه‌های امروز صنعت بیمه را برطرف می‌کنند، بلکه مزیت رقابتی پایدار ایجاد خواهند کرد. 

این سه نقش شامل:

واسط تبادل اطلاعات حاکمیتی

تسهیل‌گر ورود سرمایه‌گذاران بیمه اتکایی

پلتفرم ریسک‌سنجی و آینده‌پژوهی صنعتی مبتنی بر داده است.

نقش اول: واسط اطلاعات حاکمیتی برای تبادل داده‌های الزامی بیمه‌ای

نقش اول بر پایه ایجاد یک نهاد یا پلتفرم واسط میان شرکت‌های بیمه وسازمان‌های حاکمیتی کشور شکل می‌گیرد. 

ماهیت این نقش حفظ انسجام، صحت، امنیت و استانداردسازی تبادل داده‌های ملی مرتبط با حوزه های بیمه است. 

داده‌هایی مانند سوابق درمانی، اطلاعات پرونده‌های قضایی،اطلاعات مالیاتی،اعتبار سنجی اشخاص حقیقی و حقوقی، سوابق تردد یا سلامت خودرو، سوابق کسب‌وکارها و سایر داده‌های مرتبط با ریسک بیمه‌ای، امروز یا به‌سختی تبادل می‌شوند یا به‌صورت ناقص هستند.

این نقش دراصل رابط استاندارد امن، قانونی و قابل اتکا میان نهادهایی مانند وزارت بهداشت، بیمه‌های پایه، اداره مالیات، وزارت اقتصاد،بانک مرکزی، سامانه‌های احراز هویت و شرکت‌های بیمه است. 

دلیل نیاز به این نقش در چند محور قابل بیان است:

1.  عدم انسجام API و استانداردهای داده میان سازمان‌ها

2.  افزایش تخمین دقیق ریسک و کاهش خسارت‌های ناشی از اطلاعات ناقص

3.  کاهش تقلب، فرار بیمه‌ای و جعل اسناد بیمه‌ای

4.  امکان توسعه محصولات بیمه‌ای دقیق و شخص‌محور

5.  افزایش سرعت و کیفیت فرایندهای پرداخت خسارت

این نقش می‌تواند به عنوان یک نهاد نیمه‌حاکمیتی – نیمه‌خصوصی یا یک پلتفرم ملی فین‌تک/اینشورتک حاکمیتی تعریف شود که زیرساخت داده بیمه را در کنار دولت توسعه می‌دهد.

نقش دوم: تسهیل‌گر ورود سرمایه به بیمه‌های اتکایی

توسعه بیمه‌های اتکایی یکی از کلیدی‌ترین محرک‌های توسعه صنعت بیمه در جهان است. 

شرکت‌هایی که سرمایه اتکایی بیشتری در اختیار دارند، نه‌تنها ظرفیت پذیرش بیشتری در رشته‌های بزرگ دارند، بلکه امکان ورود به حوزه‌های ریسک‌های کلان و نوظهور مانند انرژی، معدن، سایبری، فضا، بلاک‌چین، دارایی‌های دیجیتال، زیرساخت‌های شهری و پروژه‌های چند میلیارد دلاری خواهند داشت.

نقش دوم، عملکردی مشابه یک نهاد سرمایه‌گذاری تخصصی واستانداردسازی ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به بازار بیمه اتکایی دارد. 

این نقش در اصل پلی میان سرمایه‌گذاران، شرکت‌های بیمه، بیمه مرکزی و بازار مالی کشور ایجاد می‌کند.

دلایل ضرورت این نقش عبارت است از:

1.  افزایش توانگری مالی و کاهش ریسک ورشکستگی

2.  جذب سرمایه‌های سرگردان،خصوصی، خارجی و صندوق‌های ثروت ملی

3.  افزایش ظرفیت صدور بیمه‌های بزرگ با نرخ منصفانه و رقابتی

4.  ایجاد سودآوری هدفمند و پایدار برای سرمایه‌گذاران

5.  کاهش وابستگی به بیمه‌های اتکایی خارجی با ریسک تحریمی

این نقش می‌تواندیک بازار سرمایه‌ای – بیمه‌ای مشترک ایجاد کند که بر اساس مدل‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای، مشارکتی، اوراق بهادار بیمه‌ای، صندوق‌های RSF و ابزارهای نوین مالی بیمه‌ای فعالیت کند که درآن صورت منجربه ثبات مالی بالا، حتی با وجود نرم‌شدن نرخ‌ها و رشد خسارات می‌شود.

در این صورت، انتظار می‌رود که شرکت‌های بزرگ بیمه گر با پذیرش ریسک‌های فاجعه ‌آمیز همچنان سرپا بمانند و فاصله آن‌ها با شرکت‌های کوچک‌تر و بازارهای نوظهور بیشترشده و نیز منجربه تعدیل ریسک  صنعت شده و وارد دوره‌ای از سودآوری و پایداری شود.

پلتفرم ریسک‌سنجی، رتبه‌بندی و آینده‌پژوهی اکوسیستم بیمه

نقش سوم مکمل دو نقش قبلی است و الگوی تحلیل داده‌های بیمه‌ای کشور را تکمیل می‌کند.

این نقش به‌عنوان مرکز تحقیق، تحلیل و مدل‌سازی ریسک‌های آینده‌ محور عمل کرده و وظیفه دارد انواع ریسک‌های اقتصادی، اجتماعی، سلامت، انرژی، فناوری، محیط‌زیست و حوادث طبیعی را پایش، مدل‌سازی و رتبه‌بندی کند. 

خروجی این نقش شامل موارد زیر است:

رتبه‌بندی مشتریان، صنوف، صنایع و مناطق جغرافیایی از نظر ریسک.

پیش‌بینی ریسک‌های نوظهور ملی و جهانی.

ارائه مدل‌های قیمت‌گذاری مبتنی بر داده.

کمک به توسعه محصولات جدید و سفارشی بیمه‌ای.

ایجاد ابزارهای تحلیل برای سرمایه‌گذاران و دولت

این نقش در واقع اتاق فکر داده‌محور و مغز تحلیلی صنعت بیمه ایران خواهد بود و می‌تواند تبدیل به مرجع علمی، تحلیلی و تصمیم‌ساز ملی شود.

جمع‌بندی

این سه نقش در کنار هم یک اکوسیستم سه‌لایه‌ای آینده صنعت بیمه ایران را تشکیل می‌دهند:

صنعت بیمه آینده، صنعتی مبتنی بر داده + سرمایه + تحلیل است و این سه نقش ستون‌های اصلی شکل‌گیری آن خواهند بود.

در مقاله بعدی به این خواهیم پرداخت که چگونه داده‌های خاک‌خورده‌ی صنعت بیمه می‌توانند به دارایی‌های سودآور تبدیل شوند و چه مدل‌های درآمدی جدیدی از این راه متولد خواهند شد.

کیوان عباسی/ مدیر فناوری اطلاعات شرکت بیمه کارآفرین: