اختصاصی چابک آنلاین؛
بانکها فناوری اطلاعات را به شکل هزینه می‌نگرند و نه سرمایه گذاری!
سیستم‌های کربانکینگ نظام بانکی برای خلق ارزش طراحی نشده‌اند
نظام بانکی درآستانه تحولی بنیادین قرار گرفته و جایگاه سنتی بانک ها به عنوان مرکز ثقل مالی به سرعت در حال تغییر است.
چابک آنلاین، حدیث اسماعیل زاده، جریان پول و خدمات مالی دیگر تنها در چارچوب شعب و تراکنش های سنتی شکل نمی‌گیرد، بلکه در اکوسیستمی گسترده از داده، فناوری، تعاملات چند جانبه و پلتفرم‌های هوشمند جریان دارد.
دراین محیط نوین، بانک ها دیگر صرفاً واسطه گر مالی نیستند و آنها به بازیگرانی تبدیل شده اند که باید توانایی مدیریت شبکه ای از خدمات، داده ها و همکاری های پیچیده را داشته باشند و خود را با تحولات سریع اقتصادی و فناوری همسو کنند.
موفقیت در این نظام جدید، وابسته به انعطاف پذیری، سرعت تصمیم گیری، قابلیت تطبیق با تغییرات بازار و نوآوری مستمر است.
دراین مسیر، بانک‌هایی که نتوانند خود را با این تغییرات هماهنگ کنند، به تدریج جایگاه خود را در اکوسیستم مالی از دست خواهند داد.
برای بررسی ابعاد این تحول و چالش های پیش‌رو، گفت‌وگویی با "امیررضا لیلازی"، معاون مدیرعامل هلدینگ بهسازان فردا صورت گرفته که از منظر می گذرد.
چابک آنلاین: با توجه به تغییرات دیجیتالی،آیا بانکها در حال از دست دادن موقعیت کانونی و محوری خود در نظام مالی هستند؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا : بله، بانکهای سنتی دیگر مرکز ثقل نظام مالی نیستند.
در دنیای امروز، پول و خدمات مالی در لایه‌ای گسترده تر از بانکها یعنی در دل پلتفرم‌ها، فین‌تک‌ها، سوپراپ‌ها و حتی زنجیره‌های تأمین جریان دارند و شیوه بازی تغییر کرده است.
امروزه مشتری لزوماً رابطه مستقیم با بانک ندارد و بعبارتی بانک در پشت صحنه زندگی و نیاز آنها خدمات ارایه می دهد.
از سویی دیگر ، مشتری انتظار دارد بانک به جای ارائه خدمات خام مالی، در رشد، موفقیت اقتصادی و امنیت مالی‌اش شریک شود و برایش ارزش آفرین باشد.
درنتیجه، یک بانک نوین نه در مرکز یک صنعت،بلکه در مرکز یک اکوسیستم زندگی مالی قرار دارد،جایی که داده، فناوری و مدل‌های همکاری مشترک، نقش سرمایه را بازی می‌کنند.
چابک آنلاین: نقش واقعی کربنکینگ در حفظ جایگاه بانکها در این رقابت چیست؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا: کربنکینگ در این منظومه جدید، بستر و موتور تجربه مالی دیجیتال است.
یعنی دیگر قرار نیست فقط سیستم حسابداری مالی باشد و تراکنش‌ها را ثبت کند،بلکه باید بسترو پلتفرمی برای تعاملات مالی و اقتصادی مشتری، بانک، شرکای مختلف مالی و غیرمالی بانک و همکاران باشد.
دراین مدل، ارزش برای مشتری در داده‌ها، تحلیل و خدمات مشاوره، عرضه API، نوآوری و شخصی‌سازی سریع و بلادرنگ خدمات مطابق نیاز مشتری و توان همکاری و تعامل با سایر اکوسیستم‌ها خلق می‌شود.
بدیهی ست این نوع از بانکداری، شکل متفاوت و دینامیکی از رگولاتوری را نیز می طلبد.
مشکل ما در این امر ریشه ای تر است و ما هنوز به آن نرسیده ایم.
چابک آنلاین: آیا کربنکینگ‌های فعلی توان پاسخگویی به نیاز و رقابت را دارند یا خودشان بخشی از مسئله‌اند؟
امیررضا لیلازی،معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا: سیستم های کربانکینگ فعلی با فلسفه، مدل و روال بانکداری سنتی و شعبه ای، بصورت ثابت، معماری و طراحی شده‌اند،یعنی برای کنترل، ثبت و حسابداری و نه اساساً برای خلق ارزش.!
به همین دلیل دررفع نیازهای دیجیتال یعنی عرضه مدل های کسب و کاری جدید، روال ها و فرایندهای هوشمند، بهینه و تطبیق پذیر و خلق تجربیات برتر برای مشتریان، بر پایه قابلیت های فناوری نوین ناتوانند.
در واقع یک زیرساخت برای پشتیبانی مشتری از طریق ارائه محصولات و خدمات Regulated مشخص و یکطرفه هستند، نه یک بانک هدایت‌کننده، جهت دهنده و نوآور.
نه یک بانک شریک و همراه مشتری، یادگیرنده و فرصت طلب(از جنبه مثبت آن البته).
در معماری‌های قدیمی، داده‌ها، محدود و محبوس‌اند؛ ثانیاً ارتباطات و تعاملات کند و نهایتاً پیاده سازی هر تغییری سخت و با زمان و هزینه بالاست.
درحالی که بانک نوین باید بر پایه داده‌های زنده و رویدادهای بلادرنگ تصمیم بگیرد و با کمک شرکا و همکاران، به هر تغییر و نیاز مشتری و بازار در لحظه و بسرعت پاسخ دهد و انسجام و پایداری خود را نیز ازدست ندهد.
چابک آنلاین: چرا بانکهای ما هنوز به معنی واقعی چابک نشده‌اند؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا: عدم چابکی بانک ها صرفا به فناوری مربوط نیست. بلکه نتیجه درهم تنیدگی مدل کسب و کار، ساختار مدیریتی، فرهنگ سازمانی و معماری فناوری است.
ذهنیت بانک ها هنوز بوروکراتیک است.
اشکال در ذهنیت و مدل حکمرانی است.
بانکها هنوز با ساختار سلسله‌مراتبی، تصمیم‌های متمرکز، تفکر کنترلی و بر محور کاهش ریسک اداره می‌شوند و نه برای سرعت در خلق ارزش با پذیرش ریسک های محتمل آن.
در مجموع، مدل کسب و کار ایستا و محصول محور، ساختار سازمانی متمرکز و چند لایه، معماری قدیمی سامانه های کربانکینگ، نبود فرهنگ داده محور و پویا، محدودیت رگولاتوری و انطباق، فشارهای مختلف و تحریم و ضعف در یادگیری سازمانی و مدیریت استعداد را می توان از دلایل این مساله دانست.
تحول دیجیتال نیازمند ریسک پذیری، سازماندهی منعطف، تفویض اختیار، تطبیق پذیری و یادگیری مستمر از شکست هاست.
شکست هایی که پایه های موفقیت های بسیارند.
چابک آنلاین: میزان تأثیر معماری متمرکز بانکها در این عقب‌ماندگی چقدر است؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا: زیاد و قابل ملاحظه.
بانک های ایران هنوز بر پایه تمرکز قدرت اداره می شوند و تمرکز یعنی تصمیم در ستاد.
یعنی سلسله مراتب و عدم وجود فضای تصمیم گیری مستقل در سطوح پایین تر.
این یعنی گلوگاه، کنترل های زیاد و به تبع آن آهستگی.
یعنی ترس از خطا.
یعنی بازخورد مشتری مستقیم نیست و تصمیمات نزدیک به محل اثر گرفته نمی شود و چرخه "ساخت/اندازه گیری/یادگیری" عملا بصورت چابک وجود ندارد.
معماری متمرکز کربانکینگ هم تصویر فنی از همان ساختار مدیریتی متمرکز است.
ایجاد شده برای پایداری، برای امنیت و کنترل مرکزی.
در چنین مدلی، سیستم‌ها به‌جای تعامل و هم‌زیستی، در سلسله‌مراتب وابسته به هم قفل می‌شوند.
درنتیجه، بانک در برابر تغییر ناپایدار می‌شود، اما ریشه موضوع فقط فنی نیست.
بانکها باید مدل سازمانی مبتنی بر شبکه و تعاملات افقی را جایگزین ساختار عمودی کنند.
یعنی همان‌طور که میکروسرویس‌ها مستقل اما هماهنگ کار می‌کنند، تیم‌ها نیز باید خودگردان و پاسخ‌گو به ارزش باشند، نه فقط مجری وظیفه.
چابک آنلاین: آیا بدون میکروسرویس، تحول دیجیتال ممکن است؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا: تحول دیجیتال بدون فلسفه و رویکرد میکروسرویسی ممکن نیست.
اما این فقط بحث تجزیه نرم‌افزار نیست.
این مساله بیانگر تفکری است که در آن همه چیز قابل ترکیب، توسعه و تغییر است.
احتمالا نظام جدید هنر تجزیه و ترکیب و تلفیق میکروارگانیزیشن های خدمات رسان تخصصی باشد.
یک مدل تغییر پذیر و تبدیل شونده نوین.
برای رهایی از این وضعیت بانک ها باید به سمت Coreless Banking و Composable Banking حرکت کنند و هسته را به اجزای مستقل و قابل ترکیب بشکنند. API های باز و پایدار برای تعاملات درونی و بیرونی بیافرینند. برای جداسازی منطق کسب و کار از داده ها، لایه های میانی لازم را ایجاد کنند و پلتفرم چابک داده محور ایجاد کنند.
میکروسرویس یعنی بانک بتواند به‌جای اجرای پروژه‌های سنگین چندساله، هر هفته و بطور پیوسته بخشی از تجربه مشتری خود را بهبود دهد.
نکته مهم اینکه در این صورت شاید ما کمتر از قبل دچار شکاف تکنولوژیک و عقب ماندگی بشویم.
به عبارتی با تغییر سریعتر اجزا، سرعت همگامی و همسویی ما با تحولات صنعت و فناوری افزایش یابد.
چابک آنلاین: وابستگی به تجهیزات و لایسنس‌های خارجی تا چه اندازه در کندی رشد، نقش داشته است؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا: سیستم های موجود ایران بخصوص در بانکهای بزرگ اغلب یک-تکه(مونولیتیک) و مبتنی بر تکنولوژی مین فریم هستند،این یعنی مانع و محدودیت.
بهرحال وابستگی، تحریم و عدم دسترسی آسان دست و پای بانکها را می بندد.
اما سوای موضوع مین فریم، در کل وابستگی به تجهیزات و لایسنس ها که اشاره شد، یکی از عوامل مهم کندی رشد و ناتوانی در سیر تحول دیجیتال و مانع شتاب گرفتن جریان بوده و هست و در زوایای گوناگونی مانند امکان همگام شدن با فناوری روز، انتقال دانش لازم، اخذ پشتیبانی، امنیت و زیرساخت، هزینه و پیچیدگی و امکان نوآوری بشدت تاثیرگذار و مانع است.
اما مشکل فقط در آن سمت نیست.
نگاه غلط به فناوری هم باعث شده که حتی ظرفیت داخلی و ممکن نیز بالفعل نشود.
بانکها هنوز فناوری اطلاعات را به شکل هزینه می‌نگرند نه سرمایه گذاری.
فناوری اطلاعات هنوز حوزه پشتیبان محسوب می شود و نه شریک راهبردی.
درحالیکه بانک دیجیتال باید بتواند حتی با ابزارهای بومی، اکوسیستمی باز و منعطف بسازد و راهبردهای مناسبی را برای توسعه چابک و win-win فراهم کند.
چابک آنلاین: چه استراتژی‌هایی برای توسعه زیرساخت‌های بومی باید دنبال شود؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا: راهکار واقعی بومی‌سازی، بازطراحی معماری با استقلال از محصول خاص و تمرکز بر دانش معماری و طراحی دامنه محور است.
بانکها باید در همسویی با حرکت جامعه جهانی و بانکها: حرکت بسوی معماری باز، استاندارد و ترکیب‌پذیر،استفاده از فناوری های عمومی تر و متن باز ،- بکارگیری رویکرد حذف هسته متمرکز و جایگزینی آن با لایه های مستقل خدمات(Service Domains) ، نگاه راهبردی به داده و توسعه پلتفرم داده محور و هوشمند ، ایجاد زیرساخت ابری بومی ، بکارگیری شرکت‌های بومی در قالب مشارکت فناورانه و مالکیت مشترک دانش،گسترش همکاری های بین‌بانکی در توسعه زیرساخت‌های ملی اشتراکی (Shared Platforms) و تعامل نزدیک و پیوسته با رگولاتور در بسترسازی تحول و رفع موانع را مد نظر داشته باشند.
چابک آنلاین: کربنکینگ یا پلتفرم نوین چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا : اگر ارزش های مورد انتظار بانک از کربانکینگ را در چابکی و امکان عرضه سریع محصول، سهولت انطباق با مقررات و استانداردها، تاب آوری و امنیت بالا، ترکیب‌پذیری و توسعه های اکوسیستم محور، مقیاس‌پذیری آسان و پویا، داده محوری و هوشمندی، امکان نوآوری مستمر، عدم وابستگی به Vendor و کاهش هزینه ها عنوان کنیم در نتیجه یک کربنکینگ نوین در واقع یک پلتفرم تعامل مالی و داده‌ای چند‌جانبه است که باید ویژگی‌هایی مانند "معماری میکروسرویسی و مبتنی بر API" ، "تحلیل داده بلادرنگ و هوش مصنوعی" ، " قابلیت هم‌زیستی با پلتفرم‌های بیرونی"، و طراحی انسان‌محور در تجربه مشتری را دارا باشد.
درچنین سیستمی، مشتری، بانک، شرکای تجاری، همکاران و حتی رقبا در یک زیست‌بوم داده‌محور با هم زندگی می‌کنند.
چابک آنلاین: آینده تحول در کربنکینگ صرفاً نوسازی فناوری است یا بازتعریف نقش بانک؟
امیررضا لیلازی، معاون مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا: بی‌تردید در بازتعریف نقش بانک است.
تحول دیجیتال یعنی ورود به یک نوع بانکداری دیگر.
به بانکداری هدایت‌گر، حمایت‌کننده و ارزش‌محور.
یعنی سازمان متکی بر فناوری، دارای امکان تحلیل جامع روی انواع داده ها، یعنی هر مشتری مانند یک بازار مستقل، یعنی امکان شخصی سازی خدمات و گسترش تعاملات(اکوسیستمی).
دراین الگو، بانک فقط تراکنش را مدیریت نمی‌کند، بلکه با تحلیل داده و شناخت مشتری، فضا برای رشد مالی او و در نتیجه رشد خود بانک فراهم می‌کند.
بنابراین، کربنکینگ آینده نه فقط زیرساخت فناوری، بلکه زبان مشترک میان بانک و اکوسیستم اقتصادی کشور است.
