اثرات جذاب اجاره عملیاتی بر صنعت لیزینگ

اما در اجاره مالی، مالکیت در پایان به مشتری انتقال داده می شود و لیزینگ فقط از سود ثابت تسهیلات بهره مند می شود. 

درحال حاضر اقتصاد ایران با تورمی بسیار بالا دست و پنجه نرم می کند و تاثیر این تورم بر اقتصاد و صنایع و حتی شرکت های تجاری از جمله شرکت های لیزینگ که به نوعی شرکت های تجاری اعتباری محسوب می شوند نیز تاثیر خود را گذاشته است. 

شرکت های لیزینگ از آنجایی که منابع خود را یا از سهامداران  و یا انواع تسهیلات بانکی یا بازار سرمایه اخذ و تامین می کنند، بیشتر از شرکت های دیگر دستخوش تاثیرات تورمی بوده و بسیار باید احتیاط کنند تا سرمایه موجودشان در شرایط تورمی کوچک و کوچکتر نشود.

بنابراین شرکت های لیزینگ باید به دنبال فعالیتی باشند که بتوانند هم در مقابل تورم تاب آوری لازم را پیدا کنند و هم میزان ریسک موجود را کاهش دهند. 

از این رو، دراقتصاد تورمی حال حاضر، لیزینگ عملیاتی می تواند بهترین و کم ریسک ترین مدل برای شرکت های لیزینگ به شمار آیاد.

چون در لیزینگ عملیاتی شرکت لیزینگ مالک کالا باقی می ماند و مشتری صرفا حق استفاده در یک دوره مشخص را دارد و همین موضوع باعث می شود که فرایند مثبت ذیل برای شرکت های لیزینگ اتفاق بیافتد:

مزایای اجاره عملیاتی برای شرکت های لیزینگ 

حفظ ارزش دارایی:

موجر یا شرکت لیزینگ مالک دارایی باقی می ماند و درانتهای قرار داد می تواند دارایی خود را از مشتری پس بگیرد. 

کاهش ریسک نکول مشتری: 

مشتری درصورت ناتوانی در پرداخت،صرفا از کالا محروم شده و شرکت می تواند دارایی را به فرد دیگری اجاره دهد. 

مستاجر صرفا فقط حق استفاده از دارایی را در مدت قرار داد دارد و حق هیچگونه نقل انتقال یا واگذاری مجدد به غیر از شرکت لیزینگ را ندارد.

شفافیت و مدیریت منابع بهتر برای شرکت های لیزینگ:

هزینه استفاده از دارایی به شکل اجاره ماهانه و یا سالانه بوده که شفاف تر و قابل مدیریت تر است و برای شرکت های لیزینگ در شرایط تورمی ابزاری کارآمد جهت  حفظ حداقلی سرمایه و منابع است.

همچنین ریسک استهلاک و ارزش باقیمانده دارایی، برعهده شرکت های لیزینگ بوده اما  شرکت لیزینگ می تواند با قید شرط هرگونه آسیب های احتمالی و عمدی را از مشتری طلب کند.

تنوع بخشی به خدمات لیزینگ: 

شرکت های لیزینگ با ارائه اجاره عملیاتی می توانند مشتریانی را جذب کنند که تمایلی به تملیک آن دارایی را ندارند و یا توان خرید آن را ندارند و یا تمایل دارند از تجهیزات جدید بدون فروش تجهیزات قدیمی خود استفاده ببرند. 

لیزینگ عملیاتی نسبت به عقود دیگر شرکت های لیزینگ می تواند شرایط اجاره را متناسب با بازار تغییر دهد. مثلا تعدیل سالانه اجاره با نرخ تورم یا شاخص خودرو و مشتری می تواند پس از پایان قرارداد دارایی را تمدید یا تعویض کند و یا حتی می تواند کالای مورد نظر را با قیمت بالاتر بفروشد.

مدیریت ریسک و ارزش باقیمانده: دراجاره عملیاتی، شرکت های لیزینگ ریسک ارزش باقیمانده را به عهده دارند،یعنی در پایان دوره باید دارایی را مجددا اجاره دهند یا بفروشند. 

بنابراین اگر شرکت لیزینگ بتواند ارزش باقیمانده را به خوبی مدیریت کند ( مثلا از طریق بازار دست دوم یا فروش مجدد) می تواند سود بیشتری نسبت به اجاره مالی کسب کند.

تسهیل استفاده از دارایی های گرانقیمت برای مشتریان:  در صنایع سرمایه بر مانند هواپیما، مخابرات، حمل ونقل و غیره، اجاره عملیاتی این امکان را می دهد که مشتریان بدون نیاز به خرید از دارایی های گران قیمت استفاده کنند.

ایجاد درآمد تکرار شونده برای شرکت های لیزینگ: ازآنجایی که دارایی در تملک شرکت لیزینگ باقی می ماند، می تواند همان دارایی را چندین بار در طول عمر اقتصادی اجاره دهد و این موجب درآمدی مستمر می شود و در پایان عمر اقتصادی می تواند آن دارایی را بصورت لیزینگی نیز بفروش برساند.

جذابیت مالی و ثبت حسابداری برای مشتریان: با توجه به این که اکثر اجاره ها باید در ترازنامه شناسایی شوند اما با شرایطی خاص،با استفاده از اجاره عملیاتی می تواند به عنوان هزینه عملیاتی تلقی کند ،نه بدهی مالی و این موضوع خود به نوعی موجب کاهش هزینه های مالیاتی می شود. 

در لیزینگ مالی اگر مشتری اقساط را سه ساله بدهد، شرکت پولی را که می گیرد با تورم بی ارزش تر می شود اما در لیزینگ عملیاتی ، اگر شرکتی خودرو را یکساله اجاره دهد مثلا ماهی 20 میلیون بعد از یکسال خودرو ارزش آن شده 1.4 میلیارد و شرکت می تواند همان خودرو را مجددا اجاره دهد و یا با سود بیشتر بفروشد.

معایب و ریسک های لیزینگ اجاره عملیاتی:

ریسک افت ارزش دارایی در پایان دوره: 

البته با توجه به تورم لجام گسیخته در کشور علاوه بر این که شرکت های لیزینگ کالا را اجاره می دهند و درآمدی شناسایی می کنند،آن کالا به مرور بر ارزشش هم افزوده خواهد شد و در پایان چه بسا بیشتر از قیمت خرید هم بفروش برسد. 

لازم به توضیح است که در کشورهایی به مانند کشور خودمان چون همیشه تورم جلو تر از قیمت هاست چه بسا کالاهایی را که لیزینگ ها بفروش می رسانند از قیمت فروش عقب می مانند و ارزش آن به نسبت تسهیلات ارائه شده بسیار کمتر می شود. 

بنابراین نیاز به تخصص درارزیابی ارزش باقیمانده و بازار دست دوم دارایی ها که قبلا نیز توضیح داده شد با توجه به تورم ارزش باقیمانده غالبا از ارزش خرید شاید بالاتر هم باشد.

هزینه نگهداری و تعمیرات در طول دوره:

با توجه به ماهیت لیزینگ عملیاتی ،دلیل جذابیت آن برای مشتریان ،همین تقبل هزینه نگهداری و تعمیرات از طرف شرکت های لیزینگ در طی دوره است.

رقابت شدید قیمتی بین شرکت های لیزینگ: 

لازم به ذکر است که در حال حاضر و با توجه به شرایط تورمی بازار لیزینگ در کشور، به قدری گسترده و تقاضا زیاد است که غالبا به رقابت شدید منجر نخواهد شد و هر شرکت لیزینگی می تواند سهم خود را از بازار بدست بیاورد.

جمع بندی:

به طور خلاصه ، اجاره عملیاتی ستون حیاتی مدل درآمدی شرکت های لیزینگ مدرن است. 

این نوع اجاره باعث می شود  تا انعطاف مشتریان در معامله با شرکت های لیزینگ بیشتر شود،ارزش پول و سرمایه شرکت های لیزینگ حفظ شود،درآمدی پایدار و مستمر برای شرکت های لیزینگ ایجاد شود، باعث توسعه بازار دارایی های سرمایه ای برای شرکت های لیزینگ شود، موفقیت در آن منجر به مدیریت دقیق ریسک و ارزش باقیمانده تخصیص در بازار دارایی ها و خدمات پس از اجاره می شود.

لذا لیزینگ اجاره عملیاتی نقش مهمی در توسعه بازار دارایی های سرمایه ای و تسهیل دسترسی بنگاه ها به تجهیزات و ماشین آلاتی که قیمت آنان بالااست و مشتریان توان خرید آن را ندارند را دارد.

در این روش, هم مشتریان انتفاع می برند و هم شرکت های لیزینگ. 

همچنین شرکت های لیزینگ علاوه به اخذ درآمدی ثابت می توانند دارایی های خود را نیز حفظ کرده و با توجه به تورم موجود از افزایش قیمت آن نیز بهره مند شوند.

رئیس هیات مدیره شرکت واسپاری فرتاک