شرکت های لیزینگ بدون توجه به تحول دیجیتال از بازار رقابت حذف می شوند

به گزارش چابک آنلاین، در این عرصه، مرزهای سنتی در حال محو شدن بوده و مفاهیمی مانند فضای سایبر، رمز ارزها و واقعیت‌های مجازی و افزوده به عنوان مفاهیم جایگزین برگزیده شده‌اند. 

بسیاری از کسب‌وکارها و صنایع در این دگرگونی به سمت دیجیتالی شدن گام برداشته‌ و این اقدامات در حال شتاب‌گیری روزافزون است.

در یک نگاه کلی، فرآیند تحول دیجیتال با هدف  به‌کارگیری قابلیت‌های فناوری دیجیتال و با هدف بهبود رویه‌های عملیاتی است. 

سازمان‌ها با مرور فرآیندهای موجود و به‌روزرسانی آن‌ها و تلفیق آن‌ها با فناوری دیجیتال، بهترین فرصت زنده ماندن را در دنیای تغییرات سریع فناوری و نوآوری برای خود فراهم می‌کنند.

تحول دیجیتال برسه بخش دولت دیجیتال با محوریت هوشمندسازی، جامعه دیجیتال با محوریت فرهنگ‌سازی، کسب‌وکار دیجیتال با محوریت توسعه فضای کسب‌وکار آینده جوامع را شکل می‌دهد و بر همه بخش‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی اثرگذار است.

در این بین، برخی ازصنایع مالی نسبت به دیگران در ورود تحول دیجیتال شتاب بیشتری را به خرج داده وبرخی از صنایع نیز همچنان بهره چندانی از تحول دیجیتال نبرده اند.

صنعت لیزینگ به عنوان یکی ازابزارها و روش های مهم تأمین مالی شناخته شده و یکی از ساز وکارهای مهم برای توسعه و رشد صنایع محسوب می‌شود.

صنعت لیزینگ در ایران از سال ۱۳۵۴ آغاز به کار کرده و در سال ۱۳۸۳ از نظر قانون‌گذار رسمیت یافته است. 

گفته می شود که  ارزش صنعت لیزینگ در ایران در محدوده  ۴۰ همت بوده و در حال حاضر نزدیک به 70   شرکت لیزینگ دارای مجوز در کشور وجود دارند.

نکته مهمی که در این شرایط باید به آن پرداخت بررسی روند تحول دیجیتال در صنعت لیزینگ است.

آیا روند تحول دیجتال در صنعت لیزینگ از جابگاه مطلوبی برخوردار بوده است ؟

برای بررسی روند ورود تحول دیجیتال به صنعت لیزینگ، گفتگویی با "لیلا سالی مه" مدیر عامل شرکت "واسپاری نیکان" صورت گرفته که از نظر می گذرد:

چابک آنلاین: ازدید مشتریان، صنعت لیزینگ در ارائه خدمات برخط نسبت به سایر صنایع عقب ماندگی هایی دارد، دلایل این امر از دید شما چیست؟

سالی مه:عقب‌ماندگی صنعت لیزینگ درارائه خدمات آنلاین نسبت به سایر صنایع، هم از جنبه ساختاری و هم از جنبه فرهنگی و قانونی قابل بررسی است. 

اگر بخواهم منظم و شفاف توضیح دهم، می‌توان دلایل را در چند دسته اصلی خلاصه کرد:

محدودیت‌های قانونی و نظارتی

چارچوب‌های سختگیرانه اعتباری:اعطای تسهیلات لیزینگ مستلزم بررسی دقیق اعتبار مشتری وا ستعلام‌های متعدد (سفته، چک، ضامن) بوده که این فرآیندها اغلب در مقررات به صورت حضوری و کاغذی تعریف شده‌اند.

عدم انعطاف مقررات: قوانین موجود بعضاً قدیمی هستند و فرآیندهای دیجیتال را به رسمیت نمی‌شناسند یا برای آن دستورالعمل واضحی ندارند.

الزامات هویت‌سنجی: بسیاری از مقررات، احراز هویت حضوری را الزامی کرده و این مانع توسعه کامل خدمات صد درصد آنلاین می‌شود.

زیرساخت فنی وداده‌ای ناکافی

نبود بانک‌های اطلاعاتی یکپارچه: برای ارزیابی اعتباری، شرکت‌های لیزینگ نیازمند دسترسی سریع به داده‌های بانکی، مالیاتی، بیمه‌ای و اعتباری هستند که اغلب این دسترسی‌ها یا محدود بوده  و یا فرآیند جمع آوری آن طولانی است.

پراکندگی سیستم‌ها: سامانه‌های داخلی لیزینگ‌ها اغلب قدیمی و یا جزیره‌ای بوده و یکپارچگی با APIهای بیرونی یا پلتفرم‌های احراز هویت آنلاین محدود است.

وابستگی به فرآیندهای کاغذی:بخش زیادی از مدارک و قراردادها هنوز نیازمند امضای فیزیکی و نسخه چاپی هستند.

 فرهنگ سازمانی و مدل کسب‌وکار سنتی

تمرکز برفروش حضوری:صنعت لیزینگ به‌طور سنتی برشبکه فروش حضوری (نمایندگی‌ها، عاملیت‌ها) متکی بوده و بخشی از درآمد و ارتباط مشتری از همین کانال‌ها ایجاد می‌شود.

مقاومت در برابر تغییر: برخی  از مدیران و کارکنان بعضی از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند همان فرآیندهای سنتی که سال‌ها جواب داده را ادامه دهند و ریسک دیجیتالی شدن را نمی‌پذیرند.

نگرانی از کاهش کنترل: دربرخی سازمان‌ها باور دارند که تعامل حضوری کنترل بیشتری بر مشتری و ریسک دارد.

 چالش‌های اعتماد و تجربه مشتری

کمبود شفافیت و آموزش: مشتریان ممکن است فرآیند لیزینگ آنلاین را به خوبی نشناسند و اعتماد کافی نداشته باشند، مخصوصاً وقتی مبلغ قرارداد بالاست.

کمبود نمونه‌های موفق داخلی:وقتی مشتریان تجربه خوبی از لیزینگ آنلاین در بازار داخلی نمی‌بینند، کمتر به سمت آن می‌روند.

 ملاحظات مالی و سرمایه‌گذاری

هزینه بالای تحول دیجیتال:پیاده‌سازی پلتفرم‌های جامع لیزینگ آنلاین، اتصال به سرویس‌های احراز هویت، امضای دیجیتال و اعتبارسنجی آنلاین هزینه‌بر است.

زمان بازگشت سرمایه نامشخص: برخی ازشرکت‌ها به دلیل ابهام دراستقبال مشتریان و تأثیر برسودآوری، حاضر به سرمایه‌گذاری جدی نیستند.

اگربخواهیم جمع‌ بندی کنیم،مشکل اصلی فقط «کمبود فناوری» نیست، بلکه ترکیبی ازموانع قانونی، ضعف زیرساخت داده، فرهنگ سازمانی محافظه‌کار و محدودیت‌های اعتمادسازی است.

چابک آنلاین:تحول دیجیتال تا چه میزان به این صنعت ورود کرده و آیا مدیران این صنعت با آغوش باز به استقبال تحول دیجیتال رفته اند؟

سالی مه: اگر بخواهم بی‌پرده بگویم، تحول دیجیتال در صنعت لیزینگ ایران ورود کرده اما نه به عمق، بلکه بیشتر به حاشیه‌های فرآیند.

میزان ورود تحول دیجیتال

ورود درلایه خدمات اولیه: بعضی ازشرکت‌های لیزینگ سامانه‌های استعلام اقساط،مشاهده وضعیت قرارداد، یا پیش‌ثبت‌نام آنلاین راه‌اندازی کرده‌اند. 

این‌ موارد بیشتر دیجیتال‌سازی ارتباطات است تا دیجیتالی‌کردن فرآیندها.

فرآیند اصلی همچنان سنتی: بررسی اعتبار، عقد قرارداد، امضای اسناد و تحویل کالا، وسیله تقریباً همه هنوز در بستر حضوری انجام می‌شود.

توسعه زیرساخت‌های آنلاین محدود:در مقایسه با بانک‌ها یا بیمه‌ها، کمتر شاهد API، احراز هویت غیرحضوری یا امضای دیجیتال در لیزینگ هستیم.

تمرکز بر نمایش و نه تغییر بنیادین: بعضی پروژه‌ها بیشتر جنبه بازاریابی دیجیتال دارند (اپلیکیشن، وب‌سایت زیبا) اما هسته عملیاتی هنوزهمان سیستم‌های قدیمی است.

 نگرش مدیران به تحول دیجیتال

دوقطبی آشکار:

گروه موافق و پیشرو: مدیرانی که تحول دیجیتال را ضرورت بقا می‌دانند، سرمایه‌گذاری روی سیستم‌های یکپارچه و تجربه مشتری آنلاین را آغاز کرده‌اند (هرچند با محدودیت مقررات).

گروه دارای احتیاط: مدیرانی که تحول دیجیتال را بیشتر یک هزینه یا ریسک می‌بینند، مخصوصاً وقتی مشتریان عمده‌شان شرکت‌ها یا خریداران سنتی‌اند.

نگاه پروژه‌ای به جای استراتژیک: بسیاری از مدیران به تحول دیجیتال به‌عنوان یک «پروژه فناوری اطلاعات» نگاه می‌کنند، نه یک تغییر مدل کسب‌وکار.

تأثیرکمبود تجربه موفق داخلی:چون نمونه‌های موفق تحول دیجیتال کامل در لیزینگ داخلی کم است، مدیران برای ورود جدی تردید دارند.

علت استقبال کم

ترس از ایجاد ریسک اعتباری با حذف کنترل حضوری.

نگرانی ازسرمایه‌گذاری بلند مدت بدون بازگشت سریع.

ابهام در قوانین و عدم اطمینان به حمایت نهاد ناظر صنعت لیزینگ در صورت بروز مشکلات.

کمبود نیروی متخصص که بتواند پروژه‌های تحول دیجیتال را اجرایی و نگهداری کند.

به زبان ساده، تحول دیجیتال در لیزینگ مثل کسی است که به مهمانی آمده، ولی هنوز وارد سالن نشده و فقط در ورودی در ایستاده است.

چابک آنلاین:با توجه به تفاوت سطح انتظارات مشتریان نسل (زد) این صنعت تا چه میزان برای فروش محصول به  مشتریان نسل جدید جذاب است؟

سالی مه: اگر بخواهیم واقع‌بین باشیم، برای مشتریان نسل Z لیزینگ به شکل سنتی‌اش جذابیت چندانی ندارد، مگر اینکه خودش را از نظر تجربه کاربری، سرعت و شفافیت کاملاً بازطراحی کند.

ویژگی‌های کلیدی نسل Z که روی جذابیت لیزینگ اثر می‌گذارد:

دیجیتال ‌محور: انتظار دارند کل فرآیند خرید،اعتبارسنجی و امضای قرارداد را بتوانند در موبایل یا لپ‌تاپ انجام دهند.

سرعت‌طلب: فرآیندهای طولانی، گرفتن نوبت، مراجعه حضوری و امضای کاغذی برایشان خسته‌کننده و غیرقابل‌قبول است.

شفافیت: علاقه‌ای به قراردادهای مبهم، کارمزدهای پنهان یا توضیحات پیچیده ندارند. 

همه‌چیز باید ساده و واضح باشد.

شخصی‌سازی: انتظار دارند محصول یا پلن لیزینگ بر اساس نیاز و توان پرداخت‌شان طراحی شود، نه یک مدل قراردادی ثابت.

جذابیت کنونی صنعت لیزینگ برای نسل Z

نقاط قوت فعلی:

توانایی خرید کالا یا وسیله با پرداخت اقساطی تناسب با محدودیت نقدینگی نسل Z).

تنوع کالاهایی که بعضی لیزینگ‌ها پوشش می‌دهند (مثل گوشی، لپ‌تاپ، موتورسیکلت )

نقاط ضعف جدی:

فرآیند حضوری، طولانی و کاغذی.

نبود اپلیکیشن یا پلتفرم یکپارچه که بتواند تجربه "همه‌چیز در یک جا" را بدهد.

عدم شفافیت کامل در هزینه‌ها و نرخ سود.

کمبود ارتباط فعال و جذاب در شبکه‌های اجتماعی.

محدودیت دسترسی آنی به وضعیت قرارداد، مانده بدهی وتغییر شرایط.

نتیجه‌گیری

برای نسل Z، لیزینگ سنتی درحال حاضر بیشتر یک دردسراداری است تا یک تجربه خرید جذاب.

اگراین صنعت بخواهد برای نسل جدید مشتری جذاب باشد باید:

به سمت لیزینگ کاملاً دیجیتال (از احراز هویت تا امضای قرارداد) حرکت کند.

روی شفافیت کامل نرخ‌ها و هزینه‌ها تمرکز کند.

محصولاتی با مبالغ ودوره‌های انعطاف‌پذیر ارائه دهد.

تجربه کاربری شبیه پلتفرم‌های فین‌تک بسازد.

 تعدادی از بانک ها فرایند تسهیلات دهی خود را به صورت دیجیتالی انجام می دهند که جذابیت خوبی برای نسل z  ایجاد کرده  است.

چابک آنلاین: با توجه به افزایش تعداد شرکت‌های لیزینگ، آیا این افزایش، منجر به گرم تر شدن تنور رقابت در صنعت می شود؟

سالی مه: اگر بخواهم بر اساس تجربه صنایع مشابه و شرایط فعلی لیزینگ ایران تحلیل کنم، افزایش تعداد شرکت‌های لیزینگ به‌تنهایی الزاماً منجر به رقابت واقعی نمی‌شود،مخصوصاً وقتی بخش زیادی از این ورودها از سوی شرکت‌هایی با سرمایه اندک و مدل‌های کسب‌وکار محدود باشد.

چه زمانی افزایش تعداد شرکت‌ها رقابت ایجاد می‌کند.

ورود بازیگران نوآور و چابک: اگر برخی شرکت‌های کوچک به جای تقلید از مدل سنتی، با مدل دیجیتال و تجربه کاربری مدرن وارد شوند، می‌توانند رقابت را تحریک کنند.

حمایت نهاد ناظر از تنوع خدمات: مقرراتی که فضای ورود نوآوری مثل لیزینگ دیجیتال، Buy Now Pay Later، یا قراردادهای کوتاه‌مدت) را باز کند، رقابت واقعی را تقویت می‌کند.

ایجاد بازارهای جدید: مثلاً لیزینگ خدمات آموزشی، سفر، یا تجهیزات تکنولوژی که قبلاً توسط شرکت‌های بزرگ نادیده گرفته می‌شد.

وضعیت فعلی صنعت لیزینگ ایران

تعداد شرکت‌ها در حال افزایش است، اما بخش قابل توجهی از آنها در همان چارچوب سنتی فعالیت می‌کنند.

بیشتررقابت فعلی بر سر نرخ و شرایط پرداخت است، نه بر سر تجربه مشتری یا نوآوری.

ورود شرکت‌های با سرمایه اندک، اثر تکان‌دهنده ای بر ساختار بازار لیزینگ ندارد مگر آنکه از فناوری و مدل‌های جدید به کار گرفته شود.