اختصاصی چابک آنلاین؛
تناسبی بین درآمدها و هزینههای صنعت پرداخت الکترونیک وجود ندارد
صنعت پرداخت الکترونیک در ایران امروزه با چالش هایی دست و پنجه نرم می کندکه شاید ریشه بخشی از آن ها به نحوه تصمیم گیری و سیاست گذاری در شبکه پرداخت بازمی گردد.
چابک آنلاین، حدیث اسماعیل زاده، اجرای یک مدل واحد برای همه انواع پرداخت، از تراکنش های خرد روزانه تا مبالغ کلان، باعث افزایش اصطکاک میان سرعت و سهولت شده و فشار مضاعفی بر زیرساخت ها وارد می کند.
در این فضا،راهکارهای متنوع پرداخت، مانند کیف پول و ابزارهای نوین چندان فرصت رشد پیدا نکرده اند.
همزمان، رویکرد رگولاتوری و فقدان شفافیت لازم در تصمیم ها، کار را برای بازیگران صنعت دشوارتر کرده است.
این شرایط در نهایت تاب آوری شبکه پرداخت و توان آن برای بقا را تحت تاثیر قرار می دهد.
برای بررسی دقیق تر این وضعیت، گفتوگویی با "هاشم راز"، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر صورت گرفته که از نظرمی گذرد.
چابک آنلاین:بزرگ ترین مانع تحول دیجیتال در PSPها واقعاً فناوری است یا تصمیمات مدیریتی که حاضر نیستند مدلهای قدیمی درآمد و کنترل را رها کنند؟
هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر: ببینید،ما در دوره DBA که بودیم، DBA من تحول دیجیتال بود.
این جمله را از آقای شامیزنجانی نقل می کنم که استاد بنده در آن دوره بودند؛ ایشان می گفتند با تفکر آنالوگ نمی شود اهداف دیجیتال را رقم زد.
زیرساخت های فناورانه خودشان هم از یک تفکری نشأت می گیرند که بتواند آن زیرساخت را آماده کند.
به نظر من الان مهم ترین معضل و مشکل ما نوع نگرش مان به مسائل است.
ما دوست داریم حرکت کنیم به سمت دیجیتال و تحول دیجیتال، ولی هنوز پارادایمهای سیستمهای آنالوگ در ذهن مان است و ما در واقع کارهایمان را الکترونیکی کرده ایم اما هنوز به مفهوم کامل دیجیتال نرسیدهایم.
چابک آنلاین:در معماری فعلی سامانههای پرداخت، بیشترین نقطه اصطکاک بین امنیت و تجربه کاربری کجاست ؟
هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر: مفهومی که شما مطرح می کنید، یک مفهوم نسبی است.
سریع، ساده و امن، همه نسبی هستند؛ سریع، ساده و امن نسبت به چه چیزی؟ روی کدام قشر؟ نسبت به کدام استاندارد؟ و پارامترهای متعدد دیگری هم باید مدنظر قرار بگیرد.
ببینید، مثلاً در پرداختها، اول از همه اینکه سرعت را برای چه نوع پرداختی میخواهید مدنظر قرار دهید.
مشکل ما این است که یک نسخه را برای تمامی بیماری ها می پیچیم.
اگر شما می خواهید مبلغ پرداخت تان عدد بالایی باشد،کاربر قاعدتاً باید یک سری المان های امنیتی بیشتر و یک سری تأخیرهای معقول را متحمل شود اما برای پرداخت های خرد، لازم نیست آن همه المان امنیتی یا آن همه سنگینی وجود داشته باشد.
مشکل ما اینجاست که یک نسخه را برای همه اشکال پرداخت اجرا می کنیم و به همین دلیل است که از خیلی از اکوسیستم های پرداخت غافل می شویم.
برای پرداخت های خرد، در دنیا مکانیزم هایی مثل کیف پول وجود دارد، اما ما این را عملاً در ایران نداریم.
برای خریدهای خیلی کوچک، مثلاً خرید یک آدامس، باید از همان روشی استفاده شود که برای خرید خودرو یا طلا استفاده می شود.
روش ما برای هر دو یکی است.
اگر کسی بخواهد در نمایشگاه خودرو چند میلیارد تومان هزینه کند، مسلماً قابل درک است که ساختارها و استاندارد های امنیتی بیشتری را رعایت کند و یکسری معطلی های معقول بابت کنترلها داشته باشد، اما برای خرید یک کالای کوچک ،این سطح از کنترل منطقی نیست.
ما همان نسخه را برای همه پرداخت ها اجرایی می کنیم و همین باعث می شود تا امنیت، تکنولوژی و سهولت کار بعضی وقت ها با هم در تضاد قرار بگیرند.
چابک آنلاین:با توجه به این موارد، در شرایط فعلی چه جایگزینی را برای پرداختهای خرد مناسبتر میدانید؟
هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر:ما باید روش هایی که در دنیا مرسوم است، مثل کیف پولها، NFC و امثال آنها را به رسمیت بشناسیم و بتوانیم آن ها را به عنوان یک هویت و راهکار مستقل پرداخت بپذیریم.
رگولاتور هم به جای اینکه این راهکارها را در نطفه خفه کند، باید تنظیم گری انجام دهد، واژه رگولاتور یعنی تنظیم گر.
رگولاتور به معنای قطع کننده نیست، بلکه به این معناست که شیر تا چه حد باز باشد که هم جریان برقرار بماند و هم خطری ایجاد نشود اما اکنون رگولاتور ما فقط قطع می کند و همین باعث شده تا مکانیزم های نوین پرداخت عملاً امکان رشد نداشته باشند.
چابک آنلاین :آیا با این گزاره موافقید که شاپرک نسبت به دو سال اخیر، واکنش بهتری به نوآوری از سمت PSPها یا پرداختیارها نشان داده است؟
هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر: ما فعلاً چیز ملموسی ندیده ایم.
برای تأسیس واحدها شاید دورخیزهایی شده باشد که هنوز منجر به یک پرش نشده است.
اکنون در صنعت چیزی به صورت ملموس ندیده ایم که بگوییم با این تصمیم گیری، تأسیس واحد یا ابلاغیه، صنعت راحت تر شده است.
حتی میتوانم بگویم در برخی بخش ها، بعضی تصمیم گیریها کار کردن در صنعت را سخت تر هم کرده است.
چابک آنلاین:صنعت پرداخت ایران از نظر شما بیشتر بانکمحور رشد کرده یا فناوریمحور؟
هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر: صنعت پرداخت ما بیشتر بانک محور بوده است؛ از این منظر که سهامداران عمده PSPها بانک ها هستند و هر بانک بر اساس سیاست ها، رویکردها و نگاه خودش، خط مشی هایی برای PSP تابعه تعیین کرده است.
در نتیجه، حرکت بیشتر از سمت بانک ها بوده تا تکنولوژی، البته نمیگویم فناوری دخیل نبوده، اما فناوری ها به واسطه خواسته هایی که بانک ها داشتند وارد صنعت پرداخت شده اند.
چابک آنلاین:در زمانهایی مثل فروشهای فصلی یا مناسبتها که حجم تراکنشها ناگهان بالا میرود و زیرساخت ها تحت تاثیر قرار می گیرند، آیا زیرساخت فعلی شاپرک و اکوسیستم آمادگی چنین پیکهایی را دارد؟
هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر: در زیرساخت خودمان در سپهر، تا حد زیادی به این آمادگی رسیده ایم و تجربیات اخیر هم این موضوع را نشان داده است.
اما درباره زیرساخت خدمات انفورماتیک یا شاپرک نمی توانم نظر قطعی بدهم، بنابراین درباره شاپرک و خدمات انفورماتیک نظری نمی دهم، اما در صنایع پایین دست، یعنی PSPها، هرکدام بر اساس استراتژیهای خود، زیرساختها را تا حد امکان برای فشار های تراکنشی آماده کردهاند.
چابک آنلاین : فینتکها با سرعت بالایی خدمات جدید ارائه میدهند، اما گاهی از زیرساخت و سیاستهای شاپرک عقب میمانند. PSPها چطور میتوانند همکاری خود را با فینتکها تثبیت کنند؟
هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر: این موضوع به تصمیمات جسورانه برمی گردد و اینکه یک PSP و به تبع آن سهامدارش تا چه حد قدرت ریسک پذیری دارد.
بسیاری از راهکارهایی که فین تک ها ارائه می دهند و صنعت پرداخت به آن ها نیاز دارد، حتی از منظر حاکمیت هم می توانند برای جامعه مفید باشند، مثلاً در جلوگیری از فرارهای مالیاتی اما وقتی این راهکارها ارائه می شوند، از سمت رگولاتور، یعنی شاپرک، قانون مشخصی برایشان وجود ندارد.
دراین شرایط، تصمیم با خود PSP است که آیا ریسک کند و وارد این مسیر شود یا نه؛ چون اگر وارد نشود، احتمالاً سهم بازار قابلتوجهی را از دست خواهد داد.
چابک آنلاین:صنعت پرداخت برای ادامه مسیر نیازمند تابآوری بیشتر است.این تاب آوری چگونه افزایش می یابد؟
هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر: تاب آوری ابعاد زیادی دارد.
یک بُعد آن این است که مکانیزم هایی داشته باشیم که دچار شکست نشویم و بُعد دیگر این است که اگر شکستی اتفاق افتاد، بتوانیم ریکاوری کنیم و برگردیم.
همه اینها در مفهوم تاب آوری نقش دارند، اما مهم ترین عامل مؤثر در افزایش تابآوری، بودجه است.
برای هرمکانیزمی که بخواهیم تابآوری را افزایش دهیم، چه برای پیشگیری و چه برای ریکاوری، نیاز به اقدامات فنی و فرآیندی داریم که همه آنها هزینهبر هستند و باید توجیه اقتصادی داشته باشند.
باید بپذیریم که آیا درآمدهای صنعت با هزینهها و سرمایه گذاریها سر به سر می شود یا به نقطه سود می رسد یا نه.
دربسیاری از مواقع، همه به لزوم پیاده سازی مکانیزم های تداوم کسب وکار و خروج از بحران اعتقاد دارند، اما هزینه ها به قدری بالاست و حمایت های لازم، چه از سمت سرمایه گذار، چه سهامدار و چه نهادهای حاکمیتی، وجود ندارد که عملاً حرکت در مسیر افزایش تاب آوری برای PSPها سخت می شود.
در نتیجه تناسب بین درآمدها، سرمایه و هزینهها در حال حاضر وجود ندارد.
امیدوارم استانداردهای ما، مثل همه جای دنیا، از دل صنعت بیرون بیاید.
دردنیا، استانداردها بر اساس تجربیات موفق و حتی ناموفق بازیگران صنعت شکل میگیرند، اما در ایران گاهی شاهد هستیم که در اتاقهای بسته، استانداردها و قوانینی تدوین میشود که عملاً قابلیت اجرایی ندارند و این یکی از مشکلات اصلی بین صنعت، بازیگران آن و رگولاتور است.
