چرایی بازدید اولیه در بیمه‌های دریایی با کلوز A

هرچند کلوز A بیشترین دامنه پوشش را ارائه می‌دهد، اما اعتبار این پوشش وابسته به سلامت فنی کشتی و وضعیت صحیح کالا در زمان شروع سفر است.

 این مقاله با نگاهی تحلیلی، به بررسی دلایل فنی و حقوقی ضرورت بازدید اولیه در بیمه‌های دریایی می‌پردازد.

بیمه‌های باربری دریایی بر پایه کلوزهای مؤسسه بیمه‌گران لندن (Institute Cargo Clauses) طراحی شده‌اند که در میان آن‌ها، کلوز A گسترده‌ترین نوع پوشش را دارد. 

با این حال، گستره تعهد بیمه‌گر مشروط بر آن است که حمل در شرایط ایمن و با وسیله مناسب انجام گیرد. 

در بسیاری از پرونده‌های خسارت، اختلاف اصلی بر سر این است که آیا آسیب وارد شده ناشی از خطر بیمه‌شده بوده یا نتیجه نقص ذاتی کالا یا نقص فنی کشتی. 

بازدید اولیه، به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه، امکان تشخیص دقیق این مرز را فراهم می‌کند.

۱. مبانی حقوقی و بیمه‌ای

بر اساس بند ۳۹ قانون بیمه دریایی انگلستان (Marine Insurance Act ۱۹۰۶)، کشتی باید در آغاز سفر «قابل دریانوردی» (Seaworthy) باشد. 

این شرط اگرچه به‌طور مستقیم بر عهده بیمه‌گذار نیست، اما در صورت عدم احراز آن، بیمه‌گر می‌تواند تعهد خود را محدود کند.

در کلوز A نیز به‌صورت ضمنی فرض بر آن است که کالا در وضعیت سالم و بسته‌بندی مناسب تحویل داده می‌شود و کشتی حامل از نظر فنی توانایی حمل ایمن را دارد.

 بنابراین، بازدید اولیه ابزار اصلی بیمه‌گر برای احراز این شرایط است.

۲.  اهمیت بازدید اولیه در مدیریت ریسک

بازدید اولیه، که در ادبیات بیمه‌ای با عنوان Pre-shipment Survey شناخته می‌شود، سه نقش کلیدی دارد:

۱. پیشگیری از تعهدات غیرقابل کنترل:

بازرسی اولیه از کشتی و کالا قبل از شروع سفر، از صدور بیمه‌نامه برای موارد پرریسک یا نامناسب جلوگیری می‌کند.

۲. ایجاد مستندات فنی قابل استناد در خسارت:

گزارش بازدید شامل تصاویر، وضعیت ظاهری و شرایط بارگیری است و در زمان ارزیابی خسارت، مبنای اصلی قضاوت کارشناسان محسوب می‌شود.

۳. افزایش دقت در نرخ‌گذاری:

اطلاعات حاصل از بازدید، به بیمه‌گر در تعیین نرخ متناسب با ریسک واقعی کمک می‌کند و از رقابت‌های نرخ‌محور و غیر فنی جلوگیری می‌کند.

۳. بازدید کالا؛ ضرورت در کلوز A

در کلوز A تقریباً تمامی خطرات خارجی تحت پوشش قرار دارند، اما خسارات ناشی از نقص ذاتی کالا یا بسته‌بندی نامناسب استثنا شده‌اند.

بنابراین، در موارد زیر بازدید اولیه از کالا ضروری یا بسیار توصیه می‌شود:

ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، به‌ویژه دست دوم.

کالاهای فاسدشدنی و حساس به دما.

کالاهای شکننده مانند شیشه، چینی و سرامیک.

کالاهای فلزی در معرض رطوبت.

محموله‌های پروژه‌ای یا حجیم با بارگیری خاص.

بازرس باید وضعیت ظاهری، بسته‌بندی، شرایط محیطی و نحوه پلمب را ثبت و تأیید کند. 

این گزارش مبنای تشخیص سلامت کالا در زمان بیمه است.

۴. بازدید کشتی؛ تضمین قابلیت دریانوردی

ارزیابی وضعیت کشتی حامل بخشی جدایی‌ناپذیر از کنترل ریسک در بیمه‌های باربری دریایی است.

کشتی باید دارای کلاس معتبر از مؤسسات عضو IACS، پوشش P&I مناسب، و گواهی صلاحیت دریانوردی باشد.

در موارد زیر انجام بازدید یا استعلام وضعیت کشتی الزامی است:

کشتی‌های بالای ۲۰ سال سن یا فاقد کلاس معتبر.

کشتی‌های ثبت موقت.

کشتی‌های اجاره‌ای با وضعیت نگهداری نامشخص.

حمل محموله‌های سنگین، فله‌ای یا پروژه‌ای.

در چنین مواردی، ارائه گزارش فنی (Class Status Report) یا حضور کارشناس Survey در هنگام بارگیری توصیه می‌شود.

۵. مزایای اجرای نظام‌مند بازدید اولیه

اجرای بازدیدهای اولیه به‌صورت سازمان‌یافته مزایای قابل توجهی دارد:

کاهش خسارت‌های تکراری و پرهزینه.

مستندسازی وضعیت پیش از حمل برای رسیدگی منصفانه به خسارت.

ارتقای اعتبار فنی شرکت بیمه نزد بیمه‌گران اتکایی.

افزایش کیفیت پرتفوی بیمه‌های باربری.

ارتقای فرهنگ فنی و پیشگیرانه در فرآیند صدور بیمه.

درنهایت بازدید اولیه نه‌تنها اقدامی نظارتی بلکه ابزاری راهبردی در مدیریت ریسک بیمه‌های دریایی است.

هرچه دامنه پوشش بیمه‌نامه گسترده‌تر باشد—همچون کلوز A—لزوم اطمینان از سلامت کالا و قابلیت دریانوردی وسیله حمل بیشتر احساس می‌شود.

بنابراین، بازدید اولیه باید به‌عنوان بخشی الزامی از فرآیند فنی صدور بیمه‌نامه تلقی شود، به‌ویژه در حمل‌هایی که کشتی یا کالا در وضعیت مرزی از نظر ایمنی و استاندارد قرار دارند.

اجرای این فرآیند نه‌تنها از بروز خسارت‌های بزرگ جلوگیری می‌کند، بلکه موجب افزایش اعتبار حرفه‌ای بیمه‌گر در بازار داخلی و بین‌المللی خواهد شد.

مدیر بیمه‌های باربری، کشتی و هواپیما شرکت بیمه معلم