گام های کند صنعت بیمه در اجرایی شدن انتشار اوراق بیمه ای

چابک آنلاین، زهرا نامداری،  سازمان بورس و اوراق بهادار با همکاری بیمه مرکزی و پژوهشکده بیمه، در سال ۱۳۹۷ نسبت به تدوین و تصویب دستورالعمل انتشار اوراق بهادار بیمه‌ای اقدام کرده بود.

براساس مصوبه شورای‌عالی بورس ، این ابزار، به عنوان یکی از ابزارهای مالی شناسایی شده است.

بنابراین، یکی از بازارهایی که صنعت بیمه می تواند راههای انتقال ریسک را در آن هموارکند، بازار سرمایه است یعنی شرکت های بیمه ای می توانند به منظور تامین سرمایه لازم و انتقال قسمتی از ریسک هایی که پذیرفته اند، اوراق بهادار بیمه ای را منتشر کنند.

ازجمله اوراق های بهادار بیمه ای که در دنیا رایج است می توان به اوراق مبتنی بر ذخایر بیمه‌ای، اوراق بیمه‌های زندگی و اوراق اتکایی و اوراق بهادار برای سرمایه گذاری مشترک اشاره کرد.

در این میان گسترده ‌ترین و معمول‌ترین اوراق بهادار بیمه ای، انواع اوراق بیمه اتکایی است که در دنیا برای اولین بار در اواسط دهه 1990 منتشر شد.

اوراق بهادار بیمه ای امکان انتقال ریسک به بازار سرمایه را نیز  فراهم می کنند و با توجه به محدودیت  بازارهای بیمه اتکایی جهان درمورد صنعت بیمه ایران، به واسطه این اوراق شرکت های بیمه،توان مشارکت‌پذیری و انتقال ریسک  را برای خود فراهم می‌کنند.

در این طرح خریداران اوراق قبول می‌‌‌‌کنند که اگر خسارت خاصی رخ داد، بخشی از سود یا اصل دارایی آن‌‌‌ها برای جبران خسارت احتمالی به کار گرفته شود.

در مقابل شرکت‌‌‌‌های بیمه ای هم درصورت عدم بروز خسارت بخشی ازحق بیمه‌‌‌‌های دریافتی خود را به صاحبان اوراق می‌‌‌‌دهند و در نتیجه به سود سرمایه‌‌‌‌گذاری صاحبان اوراق اضافه می شود.

به هر روی با وجود گذشت حدود 4 سال از مطرح شدن طرح اوراق بهادار بیمه ای ،این عرصه همچنان بستری جدید و بکر برای صنعت بیمه ایران به شمار می رود.

هر چند که بازارسرمایه در سال‌های اخیر، فعالیت‌های خوبی در زمینه به کارگیری ابزارهای نوین مالی داشته و هرسال ابزارهای مالی جدیدی را تولید می کند.

شکی  نیست که صنعت بیمه در این زمینه نسبت به سایر بخش های بازار سرمایه دچار یک عقب افتاده گی شده است.

با این حال، به نظر می رسد که در رابطه با اوراق بهادار بیمه ای ، تعریف موضوع و نیازسنجی به درستی انجام شده  اما مهیا نبودن برخی اززیرساخت‌ها، ابهامات موجود درتفسیر دستورالعمل و ذات پیچیده و فنی عملیات بیمه‌گری باعث حرکت آهسته صنعت بیمه در استفاده از این ابزار مالی شده است.

در همین رابطه یک کارشناس بازار سرمایه معتقد است که وقتی در مورد ابزارهای مالی مانند اوراق وسهام صحبت می شود، اولین شرطی که باید کاربرد این اوراق و گسترش آن داشته باشد سودآوری است.

"حمیدرضا شماخی"، به چابک آنلاین، گفت که استفاده از اوراق بیمه درهر رشته ای، چه اتکایی و یا تکافل، نمی تواند اجرا شود مگرآنکه ساز و کار و سودآوری آن به درستی تعریف شود ، چراکه شرکت های بیمه بازرگانی باید به سهامداران خود سود دهند.

واقعیت این است که انتشار اوراق بهادار بیمه ای نیازمند ارزیابی‌های دقیق ریسک و طراحی مدل‌های مختلف اوراق اتکایی (مانند اتکایی مشارکتی و مازاد خسارت) است.

به همین دلیل برخی از کارشناسان،  پیچیده بودن نحوه خرید و فروش اوراق بیمه اتکایی را یکی از موانع انتشار اوراق بهادار بیمه ای می دانند.

در عین حال، می‌توان اوراق بهادار بیمه ای را متناسب با شرایط کشور بومی‌سازی و منتشر کرد و وقتی بیمه‌نامه‌ای صادر می‌شود به عنوان یک اوراق بهادار در بازار سرمایه خریدوفروش شود و در بازار ثانویه توسط مردم و در بازار اولیه توسط شرکت‌های بیمه‌ای، سرمایه‌گذاری و هلدینگ های مالی مورد معامله قرار بگیرد.

اگرچه غلامرضا سلیمانی، رئیس‌ کل سابق بیمه مرکزی معتقد بودکه بهادارکردن اوراق ریسک بیمه‌ می تواند صنعت بیمه را متحول می‌کند، هر چند که چالش هایی برای بهره بردن صنعت بیمه از ظرفیت‌های مغفول این ابزار مالی مطرح می شود.

از عدم تطابق سررسید زمانی قراردادهای بیمه موجود در پرتفوی های بیمه‌ای شرکت بیمه با مدت زمان اوراق و ضرورت ضمانت اصل و سود اوراق از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار (که در تضاد با ذات این اوراق است) به عنوان  چالش های فراروی اجرای این طرح یاد می شود.

با این وجود، سید محمدجواد میرطاهر، مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری صبا تامین معتقد است که شرکت‌های بیمه ای احساس می‌کنند که به حوزه اوراق بهادار بیمه ای خیلی نیاز ندارند و آنقدردرگیر حوزه‌های دیگر هستند که دیگر به این حوزه توجهی ندارند.

به نظر می رسد که شرکت های بیمه ای به جای حرکت همگام با تحولات روز دنیا و حتی  بازار سرمایه درداخل کشوردر مسیر تحولات مالی، گام هایی آهسته و کند برمی دارند.

رئیس هیات مدیره شرکت بیمه اتکایی ایران معین،  درگفت و گو با چابک آنلاین، یکی از دلایل تاخیر در اجرایی شدن اوراق بیمه اتکایی درکشور را تفکر سنتی و مقاومت های مدیران صنعت بیمه در مسیرتحولات جدید دانست.

"حمید دیانت پی" افزود: درمسیراین مقاومت  ها حتی بهانه هایی  هم آورده می شود همانند اجرا شدن موضوع IFRS 

 وی، ادامه داد: ازسوی دیگر، وجود مشکلاتی همچون مطالعه نحوه اجرایی شدن اوراق بیمه ای درسایر کشورها، مشکلات محلی و هم پا نبودن استانداردهای حسابرسی کشور ازجمله دلایلی است که در داخل صنعت بیمه مطرح می شود به همین دلیل این موارد باعث شده تا  انتشار اوراق بیمه ای  همچنان به صورت جدی پیگیری نشود.

دیانت پی گفت: به عنوان مثال درحال حاضردر مورد موضوع بیمه نامه تکافل هم همایش ها و نشست هایی برگزار می شود اما هنوز چندان چشم اندازی و عمقی وجود ندارد. 

حرکت در مسیر تحولات مالی و اجرایی شدن انتشار اوراق بیمه‌ای نیازمند یک جدیت درمسیرو  برداشتن گام های  حساب شده است هرچند که به نظر می رسد صنعت بیمه در مقایسه با سایر فعالان بازار سرمایه نه تنها در استفاده از ابزارهای مالی  حرکتی بسیارآهسته دارد.

حرکتی  کند و توام با تاخیرکه فاصله صنعت بیمه کشور را با تحولات پرشمار و روزآمد  را همواره افزایش خواهد داد.

حال این  پرسش مطرح می شود که صنعت بیمه آیا مراقب است که گرفتار روزمرگی نشود یا خیر ؟