دستاورد توسعه خودروهای برقی، صرفه‌جویی میلیارد دلاری در مصرف انرژی

چابک آنلاین، مجید میرزاحیدری، تولید و توسعه خودروهای برقی یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم بوده که به طور جدی در این دولت پیگیری می‌شود. برخلاف دولت‌های قبلی که در این زمینه گامی برنداشته‌اند.

سابقه طراحی و تولید خودروهای الکتریکی و هیبریدی در ایران به نیمه نخست دهه ۱۳۷۰ باز می‌گردد.

بررسی طراحی و تولید خودروهای برقی در ایران نشان می‌دهد که نزدیک به ۳ دهه برای طراحی و تولید خودروهای برقی وهیبریدی تلاش شد، اما در نهایت نتیجه‌ای حاصل نشده و در عمل خودروی برقی که برای کاهش آلودگی هوا و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی قرار بود راهی بازار شود به فراموشی سپرده شد.

از قرار معلوم قرار است حدود ۱۰۰ هزار تاکسی برقی، ۴ هزار اتوبوس برقی و ۴۰۰ هزار موتورسیکلت برقی در یک بازه زمانی سه تا پنج ساله وارد کشور شود.

پیش‌بینی می‌شود تا قبل از عید هم ۲۵۰۰ دستگاه خودروی برقی تحویل ناوگان حمل ‌ونقل عمومی شود.

شرکت‌های خصوصی خودروساز هم باید تا حداقل ۳۰ درصد تولیدشان را تا ۵ سال آینده برقی کنند. اما توجه به تولید خودروهای برقی از کدام جهات با اهمیت است؟ تولید و عرضه خودروهای برقی دارای مزایایی همچون کاهش مصرف سوخت فسیلی و جلوگیری از آلودگی هوا است. شدت مصرف انرژی در کشور در دو دهه اخیر دوبرابر رقم جهانی بوده و سالانه بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار یارانه انرژی در کشور پرداخت می‌شود. از فرسوده بودن ناوگان حمل ‌و نقل، عدم جایگزین کردن خودروهای فرسوده با خودروهای نوساز و برقی، پایین بودن کیفیت تولید خودروهای داخلی، پرمصرف بودن آنها و عدم حرکت در مسیر دوگانه‌سوز کردن خودروها به‌ عنوان بخشی از دلایل مهم افزایش مصرف بنزین در کشور یاد می‌شود. مصرف بنزین در خودروهای داخلی در ایران به طور قابل توجهی بالاتر از میانگین جهانی بوده که به همین دلیل، یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش مصرف و ایجاد ناترازی بنزین در داخل کشور به شمار می‌روند.

اگر مصرف بنزین در خودروهای داخلی مطابق با استانداردهای بین‌المللی ‌بود، کشور می‌توانست به صادرات روزانه بیش از ۵۰ میلیون لیتر بنزین دست یابد و سالانه 15 میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشته باشد.

فراموش نکنیم که شورای اقتصاد ۴۰ میلیارد دلار در زمینه بهینه‌سازی به تصویب رسانده اما در این بین، یعنی تعویض و اصلاح اقلام انرژی بر، توفیقات خوبی به دست نیامده است. حال برای مشخص شدن فاصله مصرف انرژی در خودروهای برقی و بنزین‌سوز بد نیست مقایسه‌ای اندک صورت پذیرد.

اگرهر خودرو برقی در هر کیلومتر ۲۰۰ وات برق مصرف کند، براساس تعرفه برق خانگی سالانه هزینه آن ۱۵ میلیون تومان می‌شود که از این مبلغ چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان باید توسط مصرف‌کننده پرداخت شود و مابقی نیز توسط دولت به‌صورت یارانه پرداخت می‌شود. در حالی که در کشور به ‌طور متوسط پیمایش یک خودرو در طول سال حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر بوده که هزینه مصرف بنزین آن بر اساس قیمت فوب خلیج فارس در سال ۶۰ میلیون تومان می‌شود.

از این رقم سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان سهم مصرف کننده و بقیه توسط دولت پرداخت می‌شود.

خودروهای برقی به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر پیمایش، تنها ۱۱ کیلو وات ساعت انرژی برقی مصرف می‌کنند که هزینه آن حدود ۶۰ سنت تمام است، اما در خودروی بنزینی همین پیمایش حدود ۴ الی ۵ دلار هزینه‌بر خواهد بود.

در حال حاضر ۲۲ میلیون و ۱۰۸ هزار دستگاه خودرو و موتورسیکلت در کشور تردد می‌کنند که از این تعداد ۱۳ میلیون دستگاه فرسوده یا در مرز فرسودگی هستند. به عبارتی دیگر، از۲۶ میلیون خودروی شماره‌گذاری شده در کشور نزدیک به هفت میلیون خودرو به سن فرسودگی رسیده‌اند، آماری که نشانگر فرسودگی و در حال فرسودگی ۵۹ درصد از کل خودروهاست.

در این بین، بیشترین سهم فرسودگی در وسایل نقلیه موتوری به موتورسیکلت‌ها با ۹۰ درصد اختصاص دارد.

پس از فرسودگی موتورسیکلت‌ها، مینی‌بوس‌ها با ۸۶ درصد، اتوبوس‌های درون شهری با ۸۲ درصد، اتوبوس‌های برون شهری با ۵۷ درصد و تاکسی‌ها با ۴۸ درصد بیشترین سهم فرسودگی را به خود اختصاص داده‌اند.

همین وضعیت نه فقط باعث افزایش بی‌رویه مصرف بنزین شده که مانعی بزرگ برای اجرای قانون هوای پاک نیز است.

یک خودرو فرسوده اعم از سواری، موتورسیکلت و کامیون تقریباً ۲ برابر خودرو نو سوخت مصرف می‌کند. گفته می‌شود که خودروهای فرسوده سالانه ۵۳ هزار میلیارد تومان، سوخت اضافه مصرف می‌کنند که این رقم، حدود ۲۰ هزارمیلیارد تومان از مجموع یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی در طول یک سال، بیشتر است. هم‌‌اکنون ناوگان خودروهای سبک و موتورسیکلت‌ها در کشور روزانه ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین، خودروهای سنگین روزانه ۶۳ میلیون لیتر گازوئیل و در نیروگاه‌های کشور روزانه ۷۰ میلیون لیتر گازوئیل مصرف می‌شود.

در حالی که بنا بر میزان جمعیت فعلی کشور این عدد مصرف بنزین باید بین ۶٠ تا ٧٠ میلیون لیتر در روز باشد.

با یک ضرب و تقسیم ساده مشخص می‌شود که با جایگزینی خودروهای برقی با خودروهای فرسوده و تولیدی فعلی تا چه میزان به صرفه‌جویی سوخت در کشور کمک خواهد شد.

آمادگی وزارت نیرو برای تأمین برق خودروهای برقی

طی سال‌های اخیر همواره از نبود زیرساخت لازم و تأمین برق کافی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های استفاده از خودروهای برقی در کشور یاد می‌شده است.

با این حال، همایون حائری، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی گفته است که وزارت نیرو به‌صورت ۱۰۰ درصدی آماده همکاری برای تأمین خودروهای برقی است و در این حوزه نیز از گذشته مطالعات زیادی صورت گرفته است.

ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور در سال‌ جاری از مرز 92 هزارمگاوات گذشت که دستیابی به این رقم در نتیجه افزایش ۷ هزار و ۷۵۷ مگاواتی ظرفیت تولید برق نیروگاهی در دو سال گذشته بوده است.

دولت سیزدهم باهدف جبران ناترازی شدید میان میزان تولید و مصرف برق کشور که در سال‌های قبل مشکلات فراوانی را برای صنعت برق کشور و نیز جامعه ایجاد کرده بود، اقدام به افزایش ظرفیت تولید برق کشور از مسیرهای مختلف کرد. در نتیجه مجموعه این اقدامات تا سال ۱۴۰۲ ظرفیت نصب شده یا اسمی نیروگاه‌های کشور به 92 هزار مگاوات رسید.

گزارش‌ها نشان می‌دهند که در اوج بار سال ۱۴۰۲ ناترازی انرژی به میزان ۹ هزار و ۹۱۰ مگاوات بود که این ناترازی در زمان آغاز به کاردولت سیزدهم بین 15 تا 20 هزار مگاوات برآورد شده بود.

براساس برنامه پیش‌بینی شده این وزارتخانه مقرر شده تا طی چهار سال فعالیت دولت سیزدهم، حدود ۳۵ هزارمگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های کشور افزوده شود که حدود ۱۵ هزار مگاوات این رقم از طریق ساخت نیروگاه حرارتی توسط بخش دولتی و خصوصی محقق خواهد شد.

در یک تصویر کلی، روند حرکت وزارت نیرو نشان داده که به مرور نه تنها میزان ناترازی به ارث رسیده در زمینه برق رو به کاهش بوده بلکه با وجود رشد مصرف سالانه، تأثیرات ناترازی برق در کشور کم و کمتر هم شده است. بنابراین به نظر می‌رسد که در ادامه مسیر و افزایش تعداد خودروهای برقی مشکلی برای تأمین برق آنها وجود نخواهد داشت.

فراموش نکنیم که طبق آمار هر خودروی بنزین‌سوز در آستانه فرسودگی ۲ برابر یک خودرو معمولی مصرف دارد که این به معنای هدررفت سالانه بیش ازسه میلیارد دلاری سرمایه‌های کشور است. با این حساب، شکی نیست که توسعه خودروهای برقی در حمل‌ونقل کشور، مزایای زیادی برای کشور به‌دنبال خواهد داشت که یکی از این  مزایا، کاستن معنادار از هدررفت سوخت و انرژی، جلوگیری از آلودگی هوا و پرهیز از سوختن سرمایه‌های ملی در حوزه انرژی است.