۷ راهکار مهم برای عبور از چالش منابع انسانی در صنعت بیمه ایران

با این حال در ایران ، بیمه نه‌تنها نتوانسته جایگاه واقعی خود را در اقتصاد ملی پیدا کند بلکه با بحران جدی در بخش منابع انسانی مواجه است.

کمبود نیروی متخصص ، نبود برنامه‌های جانشین‌پروری و مهاجرت نخبگان و محدودیت‌های ناشی از تحریم آینده این صنعت را تهدید می‌کند.

چالش‌های منابع انسانی در صنعت بیمه

۱-کمبود نیروی متخصص

اگرچه دانشگاه‌ها هر ساله هزاران فارغ‌التحصیل در رشته‌های مدیریت و اقتصاد و حقوق روانه بازار کار می‌کنند اما نیروهای متخصص بیمه‌ای بسیار محدودند.

آموزش‌های دانشگاهی هم فاصله زیادی با نیازهای واقعی صنعت دارند. 

برای مثال رشته‌های بیمه در مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد ارائه می‌شود اما تعداد فارغ‌التحصیلان اندک است و مهم‌تر اینکه بازار کار توان جذب و نگهداشت آنان را ندارد .

۲- ضعف ساختار آموزشی داخلی

براساس گزارش‌های شرکت های بیمه، کمتر از نیم‌درصد هزینه‌های اداری صنعت بیمه صرف آموزش می‌شود. 

این رقم به‌خوبی نشان می‌دهد که آموزش منابع انسانی در اولویت شرکت‌های بیمه ای قرار ندارد. 

نتیجه چنین سیاستی باقی ماندن کارکنان در همان سطح دانش اولیه و ناتوانی در مواجهه با تحولات جهانی بیمه است.

۳- پیری نیروی انسانی و نبود جوان‌گرایی

بسیاری از شرکت‌ها بیمه ای (خصوصا پنچ شرکت بزرگ از نظر تعداد ) سال‌هاست که استخدام نداشته‌اند و جوانان انگیزه‌ای برای ورود به این حوزه ندارند و در آینده نزدیک نیز با موج بازنشستگی مدیران و کارشناسان قدیمی، صنعت  بیمه با خلأ مدیریتی جدی روبه‌رو خواهد شد.

۴-ارتقای مبتنی بر سابقه نه شایستگی

دربسیاری از شرکت‌های بیمه ای،  نظام ارتقای شغلی شفاف نیست.

ارتقا بیشتر بر اساس سنوات خدمت یا روابط سازمانی اتفاق می‌افتد تا شایستگی واقعی و این مسئله باعث دلسردی نیروهای توانمند و مهاجرت یا تغییر شغل آنان می‌شود.

۵-تحریم‌ها و محدودیت تعاملات بین‌المللی

تحریم‌های اقتصادی علاوه بر مشکلات مالی و انتقال ارز تأثیر مستقیمی بر آموزش و توسعه منابع انسانی گذاشته‌اند. درسال‌های اخیر، امکان برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک با شرکت‌های بیمه بین‌المللی و اعزام کارشناسان برای تحصیل یا کارورزی در خارج و حتی دسترسی به منابع علمی روز به‌شدت کاهش یافته است.

نتیجه این وضعیت عقب‌ماندن بیمه ایران از استانداردهای جهانی و ناتوانی در به‌کارگیری مدل‌های نوین بیمه‌گری دیجیتال و اتکایی است.

۶- ضعف ساختار دانشگاهی و رشته‌های تخصصی بیمه

صنعت بیمه در ایران، برخلاف بانک و بازار سرمایه پشتوانه قوی دانشگاهی ندارد. 

تا همین چند سال قبل تنها یکی و دو دانشگاه در رشته بیمه دانشجو می پذیرفت اما ظرفیت درمقاطع ارشد و دکترا محدود و پاسخگوی نیاز صنعت نیست.

در بسیاری از کشورها ، بیمه به‌عنوان یک رشته میان‌رشته‌ای در سطح گسترده (از دکتری بیمه‌گری تا مدیریت ریسک و اکچوئری) تدریس می‌شود اما در ایران هنوز این حوزه جایگاه دانشگاهی کافی پیدا نکرده است

۷- ضعف فرهنگ بیمه و نفوذ محدود در جامعه

کمبود منابع انسانی و ضعف آموزش تنها مشکل صنعت بیمه نیست، فرهنگ بیمه در ایران ضعیف  بوده و ضریب نفوذ بیمه (حق بیمه تولیدی به نسبت تولید ناخالص داخلی) در ایران همچنان پایین‌تر از میانگین جهانی است.

بخش بزرگی از جامعه بیمه را به‌عنوان یک ضرورت نمی‌شناسند و تنها به بیمه شخص ثالث خودرو بسنده می‌کند.

این ضعف فرهنگی به‌طور مستقیم بر منابع انسانی نیز تأثیر می‌گذاردچراکه صنعتی که بازار آن کوچک است و جذابیت اجتماعی کمی دارد به‌سختی می‌تواند نخبگان را جذب کند.

جانشین‌پروری حلقه مفقوده شرکت‌های بیمه

بزرگ‌ترین خطر پیش‌روی صنعت بیمه ، نبود نظام جانشین‌پروری است. 

بسیاری از مدیران ارشد شامل هیات و معاونان و مدیران کلیدی سال‌ها در پست خود مانده‌اند و بدون آنکه جایگزینی برای آنان پرورش یابد دانش سازمانی نیز به نسل بعد منتقل نشده است.

این وضعیت باعث شده تا صنعت بیمه به افراد خاص وابسته شده و هر تغییر مدیریتی به یک چالش تبدیل شود.

درحالیکه بانک‌ها و نهادهای مالی بورسی برای جانشین‌پروری برنامه‌ریزی دقیقی دارند ، صنعت بیمه در ایران هنوز به‌صورت سنتی اداره می‌شود.

چرا نخبگان به صنعت بیمه علاقه ندارند؟

۱- مزایای مالی پایین‌تر نسبت به بانک و بورس: بانک‌ها و کارگزاری‌های بورس حقوق و پاداش بالاتری ارائه می‌دهند.

۲-جایگاه اجتماعی ضعیف‌تر: کار در بیمه در افکار عمومی اعتبار شغلی کمتری نسبت به بانکداری یا بازار سرمایه دارد.

۳- فرصت‌های محدود برای نوآوری: صنعت بیمه در ایران با ساختار بوروکراتیک و کندی تصمیم‌گیری برای جوانان خلاق و ایده‌پرداز جذاب نیست.

۴- نبود مسیر شغلی شفاف: آینده شغلی در بیمه مبهم است و نیروهای توانمند چشم‌انداز روشنی برای رشد سریع نمی‌بینند.

اگر صنعت بیمه در همین مسیر حرکت کند با پیامدهای زیر روبه‌رو خواهد شد:

 کاهش کیفیت خدمات بیمه‌ای و نارضایتی مشتریان، عقب‌ماندن از روند جهانی دیجیتال‌سازی بیمه، بحران مدیریتی ناشی از بازنشستگی مدیران فعلی و کاهش قدرت رقابتی در برابر سایر بازارهای مالی .

راهکارهای پیشنهادی برای تحول منابع انسانی

۱-- افزایش بودجه آموزشی: اختصاص حداقل ۲ تا ۳ درصد هزینه‌های اداری به آموزش به جای نیم‌درصد فعلی.

۲-- ایجاد نظام جامع جانشین‌پروری: شناسایی و پرورش استعدادها در همه سطوح سازمانی.

۳-برندسازی کارفرمایی: معرفی بیمه به‌عنوان صنعتی پویا و آینده‌دار برای جوانان.

۴-گسترش رشته‌های دانشگاهی بیمه در مقطع دکتری و کارشناسی ارشدو توسعه کرسی‌های تخصصی در دانشگاه‌های معتبر کشور.

۵-ارتباط بین‌المللی ازمسیرهای جایگزین: استفاده از دوره‌های آنلاین و همکاری‌های تحقیقاتی با مراکز بیمه‌ای دنیا حتی در شرایط تحریم.

۶- توسعه فناوری‌های نوین: فراهم کردن فضای کار برای استارتاپ‌های بیمه‌ای تا صنعت برای نخبگان فناوری و مالی جذاب شود.

۷-اصلاح بسته‌های حقوق و مزایا: رقابتی کردن نظام جبران خدمات برای جلوگیری از مهاجرت نیروها به بانک و بازار سرمایه و حتی خارج ار کشور.

صنعت بیمه در ایران بیش از هر چیز به بازآفرینی منابع انسانی خود نیاز دارد. 

آموزش ناکافی و محدودیت تعاملات بین‌المللی و ضعف دانشگاهی و کمبود نخبگان و نبود جانشین‌پروری حلقه‌های زنجیره‌ای هستند که مانع از رشد و بلوغ این صنعت شده‌اند.

اگر امروز تصمیمی جدی گرفته نشود فردا بیمه با بحرانی روبه‌رو خواهد شد که نه فناوری و نه سرمایه مالی قادر به جبران آن نخواهد بود.

آینده صنعت بیمه در گروی جذب و نگهداشت و پرورش نخبگان است اقدامی که باید همین امروز آغاز شود.

 عضورسمی انجمن حرفه ای صنعت بیمه