دستورالعمل خدمات پرداخت PSD۲ چه محدودیت هایی را برای صنعت بانکداری اروپا ایجاد کرد؟

چابک آنلاین، حدیث اسماعیل زاده، نسخه اول این قانون با عنوان PSD1 در سال ۲۰۰۷ به اجرا درآمد و توانست پایه ‌های یکپارچه‌ سازی نظام پرداخت در اروپا را شکل دهد.

 با این حال، پیشرفت سریع فناوری ‌های مالی، ظهور فین‌ تک‌ ها و گسترش خریدهای اینترنتی باعث شد که PSD1 دیگر پاسخگوی نیازهای جدید نباشد.

دستاوردهای  PSD1  

افزایش رقابت در بازار پرداخت: با اجرای  PSD1، شرکت‌ های غیربانکی توانستند وارد بازار خدمات پرداخت شوند که این موضوع باعث شد انحصار بانک‌ ها تا حدی شکسته شود.

علاوه بر این این اقدام زمینه‌ساز نوآوری‌های بیشتر درحوزه پرداخت شد.

شفاف ‌تر شدن هزینه ‌ها برای مشتریان: قبل از دستورالعمل PSD1 ، وضوح بسیاری از کارمزدها و هزینه ‌های پنهان درپرداخت‌ ها مشخص نبودند.

اما PSD1 بانک‌ ها و ارائه ‌دهندگان خدمات مالی را ملزم کرد که اطلاعات کامل ‌تری به مشتری بدهند.

کاهش زمان تراکنش‌ ها: درگذشته انتقال وجه بین کشورها یا حتی درون یک کشور اروپایی می ‌توانست چندین روز طول بکشد؛ اما این دستورالعمل با استانداردسازی فرآیندها، توانست این زمان را کاهش دهد.

تقویت حقوق مشتریان:مشتریان در صورت بروز مشکل، حق بیشتری برای بازپرداخت و رسیدگی به شکایت پیدا کردند و جایگاه آنها در مقابل بانک‌ ها تقویت شد.

تعیین مسئولیت‌ها: این قانون شفاف کرد که در صورت بروز خطا یا تقلب، چه بخشی از مسئولیت بر عهده بانک و چه بخشی بر عهده کاربر است.

آغاز PSD2

با رشد سریع پرداخت‌ های دیجیتال و ظهور بازیگران جدیدی مثل فین ‌تک‌ ها و استارتاپ ‌های مالی، نیاز به قوانین جامع ‌تر احساس می ‌شد.

اتحادیه اروپا درسال ۲۰۱۵ PSD2 را تصویب کرد و از ژانویه ۲۰۱8 به اجرا گذاشت.

این نسخه نه تنها به ‌روزرسانی PSD1 بود، بلکه تغییرات بنیادینی در صنعت پرداخت اروپا به وجود آورد و مسیر جدیدی برای بانکداری باز کرد.

ویژگی‌های اصلی PSD2

احراز هویت قوی ترمشتری: براساس PSD2، هر تراکنش آنلاین باید با استفاده از دست‌کم دو عامل امنیتی مانند رمز یک‌ بارمصرف (OTP)، اثر انگشت یا تشخیص چهره انجام شود.

این الزام امنیتی باعث کاهش چشمگیر کلاهبرداری ‌های اینترنتی شد.

بازشدن داده‌ های بانکی(Open Banking)  : بانک‌ ها موظف شدند اطلاعات مشتریان را تنها با رضایت خودشان دراختیار ارائه ‌دهندگان خدمات مالی شخص ثالث قرار دهند.

این تغییرانقلابی، باعث شد تا اپلیکیشن‌ ها و سرویس‌ های نوآورانه بتوانند خدماتی مانند مدیریت مالی شخصی یا مقایسه بهتر قیمت‌ ها ارائه دهند.

اهداف کلیدی PSD2

تقویت رقابت:با ورود شرکت ‌های فین‌ تک و ارائه ‌دهندگان خدمات پرداخت نوین، انحصار بانک ‌ها کاهش یافت وفضای رقابتی پویاتری ایجاد شد.

افزایش امنیت پرداخت ‌ها:قوانین جدید، استانداردهای بالاتری برای امنیت تراکنش‌ ها تعریف کردند وهمین امر سطح اعتماد کاربران به خریدهای اینترنتی را بالا برد.

حمایت ازمصرف‌کننده:مشتریان اکنون می ‌توانند راحت ‌تر به داده‌ های مالی خود دسترسی داشته باشند، تصمیم ‌های آگاهانه ‌تری بگیرند و در صورت بروز مشکل،روند رسیدگی به شکایت ساده‌تر و سریع‌تر شده است.

یکپارچه‌سازی بازار اروپا :  PSD2 باعث شد قوانین پرداخت در تمام کشورهای اتحادیه اروپا یکسان شود.

این موضوع تجارت برون‌مرزی و خرید آنلاین از کشورهای مختلف اروپایی را بسیار ساده‌تر کرد.

مزایای PSD2 برای مشتریان و کسب‌ و کارها

اجرای PSD2 تنها به نفع بانک ‌ها یا نهادهای قانون‌گذار نیست،بلکه تأثیر مستقیم و ملموسی بر زندگی روزمره مشتریان و همچنین فعالیت‌ های تجاری شرکت‌ها دارد.

این دستورالعمل با کاهش هزینه ‌ها، افزایش شفافیت و گسترش ابزارهای نوآورانه، شرایطی ایجاد کرده که هم کاربران عادی و هم صاحبان کسب ‌وکارها بتوانند تجربه بهتری از پرداخت و مدیریت مالی داشته باشند.

مزایا برای مشتریان

امنیت بیشتر: الزام به احراز هویت قوی مشتری (SCA) باعث شده تا اطلاعات کاربران هنگام خرید اینترنتی یا انتقال وجه، با لایه‌های امنیتی بیشتری محافظت شود.

این موضوع اعتماد مصرف‌کنندگان به تراکنش‌ های آنلاین را افزایش داده و میزان کلاهبرداری اینترنتی را کاهش داده است.

خدمات مالی متنوع‌تر: PSD2 زمینه را برای توسعه اپلیکیشن ‌ها و سرویس ‌های جدید فراهم کرده است؛ ابزارهایی که به مشتریان کمک می‌کنند تصویر کامل ‌تری از وضعیت مالی خود داشته باشند، هزینه‌ها را مدیریت کنند و تصمیمات بهتری برای آینده بگیرند.

بسیاری از اپلیکیشن‌ های مدیریت مالی شخصی در اروپا دقیقاً بر پایه همین قانون رشد کردند.

شفافیت در هزینه‌ها : یکی از دغدغه‌ های قدیمی مشتریان، کارمزدهای پنهان به‌ ویژه در پرداخت ‌های برون‌مرزی بود.

PSD2  بانک ‌ها و ارائه‌ دهندگان خدمات را موظف کرد تا تمام هزینه‌ ها را پیش از انجام تراکنش به مشتری اطلاع دهند.

 این شفافیت باعث شده تا کاربران بتوانند گزینه ‌های ارزان ‌تر و منطقی ‌تری را انتخاب کنند.

کنترل بیشتر بر داده ‌های مالی: در گذشته بانک ‌ها مالک انحصاری داده‌ های مالی مشتریان بودند، اما PSD2 این معادله را تغییر داد.

اکنون خود مشتری تصمیم می‌گیرد چه شرکت ‌هایی اجازه دسترسی به اطلاعات حساب او را داشته باشند و هر زمان که بخواهد می ‌تواند این دسترسی را لغو کند.

این تغییر باعث شده تا کاربران احساس کنند داده‌ هایشان واقعاً متعلق به خودشان است.

مزایا برای کسب‌وکارها

نوآوری درخدمات : شرکت‌ ها با تکیه بر PSD2 می ‌توانند سرویس‌ های مالی تازه ‌ای طراحی کنند؛ سرویس ‌هایی که هم کارایی داخلی را افزایش می ‌دهند و هم تجربه بهتری برای مشتری ایجاد می ‌کنند.

این فرصت نوآوری حتی به شرکت ‌های غیربانکی هم امکان ورود به عرصه خدمات پرداخت را داده است.

گزینه ‌های متنوع پرداخت:مشاغل اکنون می ‌توانند روش ‌های مختلفی از پرداخت را در اختیار مشتریان قرار دهند؛ از پرداخت مستقیم از حساب بانکی گرفته تا راهکارهای ترکیبی با اپلیکیشن‌های نوین.

این تنوع، انعطاف ‌پذیری بیشتری برای کسب ‌وکارها فراهم کرده و به مشتریان تجربه ‌ای سریع‌تر، ارزان ‌تر و مطمئن‌ تر داده است.

رقابت و وفاداری مشتری: با بهره ‌گیری از فناوری‌ های جدید و توسعه راه‌ حل‌های خلاقانه، شرکت ‌ها می‌توانند رابطه ‌ای نزدیک ‌تر و شفاف ‌تر با مشتریان خود برقرار کنند.

 این موضوع نه تنها مزیت رقابتی ایجاد می‌کند، بلکه وفاداری مشتریان را نیز افزایش می‌دهد.

تصمیم‌گیری مبتنی بر داده: با ظهور ارائه‌ دهندگان خدمات اطلاعات حساب ها کسب ‌وکارها می ‌توانند به داده ‌های مالی دقیق ‌تری دسترسی پیدا کنند.

این اطلاعات به آن‌ها کمک می‌کند خدمات شخصی ‌سازی ‌شده ‌تری طراحی کنند، رفتار مشتری را بهتر بشناسند و تصمیمات استراتژیک ‌تری برای رشد و توسعه اتخاذ کنند.

کاهش هزینه‌ ها : حذف هزینه‌ های اضافی مربوط به تراکنش‌ های کارتی، که پیشتر بر دوش مشتریان و گاهی بر دوش کسب‌ وکارها بود، اکنون به صرفه‌ جویی مالی منجر شده است. 

چالش‌های اصلی PSD2

با وجود تمام مزایایی که PSD2 به همراه داشته، اجرای آن بدون چالش نیز نبوده است.

بسیاری از بانک ‌ها، کسب ‌وکارها و حتی خود مشتریان در مسیر سازگاری با این دستورالعمل جدید، با موانعی روبه‌رو شدند که برخی از آن‌ها همچنان ادامه دارد.

هزینه ‌های بالای پیاده ‌سازی برای بانک ‌ها

بانک ‌ها برای انطباق با PSD2 مجبور شدند زیرساخت ‌های فناوری خود را به‌روز کنند،رابط‌های برنامه ‌نویسی (API) طراحی کنند و سامانه ‌های امنیتی جدیدی برای احراز هویت قوی مشتری (SCA) بسازند.

این تغییرات،سرمایه‌گذاری‌ های سنگین وزمان‌برنیاز داشت و برای بانک‌های کوچک ‌تر فشار مالی زیادی ایجاد کرد.

مسائل امنیتی و خطرات جدید

گرچه PSD2 امنیت را افزایش داد،اما باز کردن داده ‌های بانکی برای ارائه‌ دهندگان شخص ثالث چالش‌ های تازه‌ای به وجود آورد.

نگرانی‌ هایی درباره حملات سایبری، نشت اطلاعات یا سوءاستفاده از داده ‌ها وجود دارد.

به همین دلیل، ایجاد تعادل میان نوآوری و حفظ امنیت به یکی از دشوارترین مسائل تبدیل شده است.

مقاومت برخی بانک ‌ها

برخی ازبانک ‌ها علاقه‌ ای به از دست دادن انحصار داده‌ های مشتریان خود نداشتند.

بنابراین درعمل، همکاری با فین ‌تک ‌ها یا ارائه APIهای باز را به تأخیر انداختند یا به‌گونه ‌ای محدود کردند.

این مقاومت،روند تحقق کامل بانکداری باز را کند کرده و باعث بروز اختلافات حقوقی در برخی کشورها شد.

پیچیدگی تجربه کاربری

احرازهویت قوی مشتری (SCA) درعین حال که امنیت را افزایش داد، روند خرید آنلاین را برای برخی کاربران سخت‌تر کرد.

وارد کردن رمزهای یک ‌بار مصرف، استفاده از اپلیکیشن‌ های بانکی یا نیاز به چند مرحله تأیید هویت، برای بخشی ازمشتریان تجربه‌ای پیچیده و خسته‌کننده ایجاد کرده است.

 نبود استاندارد واحد در سطح اروپا

هرچند PSD2 برای کل اتحادیه اروپا تدوین شده، اما در عمل برخی تفاوت‌ ها در نحوه اجرای آن درکشورهای مختلف وجود دارد.

این عدم هماهنگی باعث شده تا برخی شرکت‌ها برای فعالیت در چند کشور اروپایی با مشکلات فنی و حقوقی بیشتری روبه‌رو شوند.

درنهایت،دستورالعمل خدمات پرداخت ۲ (PSD2) را می‌ توان نقطه عطفی در مسیر تحول نظام مالی اروپا دانست؛ قانونی که نه تنها امنیت پرداخت‌ ها را افزایش داده، بلکه رقابت را نیز عمیق‌ تر کرد و مشتریان را در مرکز نظام بانکی قرار داد.

هرچند چالش‌ هایی همچون هزینه‌ های سنگین پیاده‌ سازی، نگرانی‌ های امنیتی و مقاومت برخی بازیگران سنتی همچنان باقی است، اما مسیر کلی نشان می‌ دهد که آینده صنعت مالی، شفاف‌ تر، رقابتی‌ تر و مشتری‌محورتر خواهد بود.

تجربه اروپا در اجرای PSD2 امروز به الگویی جهانی بدل شده و بسیاری از کشورها در حال طراحی قوانین مشابه هستند.

قوانینی که می‌ توانند بانکداری را به تجربه‌ ای بازتر، هوشمندتر و در نهایت عادلانه‌ تر برای همه تبدیل کنند.