اختصاصی چابک آنلاین؛
این استان‌ها در آمار وصول چک نسبت به سایرین پیشتاز بوده اند
فروردین‌ماه ۱۴۰۴ با کاهش چشمگیر در تبادل چک‌ها همراه بود؛ آماری که شاید در نگاه اول نشانه‌ای از کاهش فعالیت‌های اقتصادی باشد، اما در پس آن می‌توان روندهایی پیچیده‌تر را دنبال کرد.
چابک آنلاین، بهاره تاجرباشی، در نخستین ماه سال، بیش از 8 میلیون فقره چک به ارزش ۶,۳۲۶ هزار میلیارد ریال در سراسر کشور مبادله شد.
این ارقام در مقایسه با اسفندماه گذشته، از نظر تعداد ۲۴.۵ درصد و از نظر مبلغ ۴۲.۸ درصد کاهش داشته‌اند.
کاهش شدیدی که می‌تواند ناشی از تعطیلات فروردین، کاهش گردش اقتصادی یا حتی احتیاط فعالان بازار در آغاز سال باشد.
نکته جالب توجه اینجاست که تقریباً نیمی از کل چک‌های مبادله‌شده در کشور تنها در سه استان رد و بدل شده‌اند، تهران با ۲۹.۴ درصد، اصفهان با ۱۰.۴ درصد و خراسان رضوی با ۷.۳ درصد.
از نظر ارزش نیز این سه استان مجموعاً ۵۸.۲ درصد از کل ارزش چک‌های مبادله‌شده را به خود اختصاص داده‌اند که این موضوع بار دیگر تأکید می‌کند که تمرکز فعالیت‌های اقتصادی کشور، همچنان در چند کلان‌شهر بیشتر از مابقی است.
در همین ماه، بیش از ۳.۷ میلیون فقره چک به ارزش ۵,۴۵۱ هزار میلیارد ریال وصول شده است، یعنی با وجود کاهش ۲۴.۳ درصدی در تعداد و ۴۱.۸ درصدی در مبلغ نسبت به اسفندماه، بیش از ۹۰.۹ درصد از چک‌ها از نظر تعداد و ۸۶.۲ درصد از نظر ارزش وصول شده‌اند.
این عدد نشان می‌دهد که ضریب اطمینان چک همچنان بالا مانده و اکثریت چک‌ها نهایتاً نقد می‌شوند.
به‌ویژه در استان‌هایی مانند گیلان (۹۳.۶ درصد)، گلستان و مازندران (۹۲.۳ درصد) و خوزستان (۹۲.۲ درصد) که بالاترین نرخ وصول نسبت به کل چک‌های مبادله‌شده را دارند.
در مقابل، استان‌هایی مانند کهگیلویه و بویراحمد (۸۷ درصد) و کردستان (۸۷.۷ درصد) پایین‌ترین نرخ وصول را به ثبت رسانده‌اند.
از نظر ارزش چک‌های وصول‌شده نیز استان گیلان (۸۹.۶ درصد)، البرز (۸۹.۱ درصد) و کرمانشاه (۸۸.۲ درصد) پیشتازند، در حالی که هرمزگان (۷۸.۶ درصد)، کردستان (۸۱ درصد) و کرمان (۸۱.۶ درصد) پایین‌ترین نسبت ارزش وصول‌شده را به ثبت رسانده‌اند.
آنچه که این آمار را ممکن کرده، سامانه‌ای است به نام چکاوک. سامانه‌ای که از سال ۱۳۹۳ توسط بانک مرکزی پیاده‌سازی و تا خرداد ۱۳۹۴ در سراسر کشور اجرایی شد.
این سامانه، در قالب نظام جامع پرداخت، به بانک‌ها این امکان را می‌دهد که تصویر چک و اطلاعات آن را به صورت الکترونیکی رد و بدل کرده و از مسیر سامانه «پایا» تسویه بین‌بانکی انجام دهند.
چکاوک علاوه بر کاهش چشمگیر مدت زمان تسویه چک‌ها، امکان نظارت متمرکز بانک مرکزی بر چرخش وجوه را فراهم کرده و همچنین مانع از جعل، تخلف و دور زدن قوانین در جریان مبادلات چک شده است و اکنون تقریباً تمام آمارهای مبادله، وصول و برگشت چک‌ها از طریق همین سامانه تجمیع و منتشر می‌شود.
آمارهای فروردین‌ماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که اگرچه تبادل چک در کشور کاهش یافته، اما نرخ وصول همچنان بالاست، با این حال، اختلاف بین استان‌ها و سهم بالای برگشت‌ها در برخی مناطق نگران‌کننده است.
سیستم چکاوک گامی مهم در شفاف‌سازی و الکترونیکی‌سازی فرآیندها بوده، اما اقتصاد چک‌محور ایران همچنان نیازمند آموزش، فرهنگ‌سازی و اعتبارسنجی دقیق‌تر است تا «چک» از یک ابزار دارای ریسک به نشانه‌ای از اعتماد مالی پایدار تبدیل شود.
