روند تغییرات تعداد بهره‌برداری‌های دارای فعالیت باغداری، منفی شد
فعالیت باغداری یکی از زیربخش‌های بسیار مهم بخش کشاورزی به حساب می‌آید که استفاده از تنوع زراعی در آن، امری ضروری است.
به گزارش چابک آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، تنوع آب و هوایی، پراکندگی و کوچکی مزارع از جمله عواملی هستند که سبب افزایش ریسک کشاورزی در ایران می‌شوند که به همین منظور، کشاورزان نیز راهکار‌هایی را برای مقابله با این ریسک به کار می‌گیرند. یکی از این راهکارها، استفاده از تنوع زراعی است.
اندازه گیری میزان تنوع محصولات کشاورزی نیز با بررسی برخی شاخص‌ها امکان پذیر است. اهمیت این اندازه گیری و بررسی عوامل موثر بر آن در این است که می‌توان با استفاده از نتایج به دست آمده، سیاست‌های راهگشایی را برای کاهش ریسک تولید محصولات خاص و استراتژیک و در نتیجه، افزایش تولید این محصولات و ایجاد امنیت غذایی در سطح کشور، در دستور کار قرار دارد.
بررسی‌ها حاکی از آن است که قیمت محصولات، متوسط هزینه تولید سالانه محصولات، متوسط درآمد کشاورزی و غیرکشاورزی خانوار‌های روستایی، بیمه محصولات، مقدار صادرات، واردات و یارانه‌ها، رابطه معناداری با شاخص تنوع دارند.
فعالیت باغداری یکی از زیربخش‌های بسیار مهم بخش کشاورزی به حساب می‌آید که همراه با فعالیت زراعت، در حدود ۱۷ درصد از ارزش افزوده بخش کشاورزی به قیمت ثابت را تشکیل می‌دهد. بنابراین، استفاده از تنوع زراعی در این فعالیت کشاورزی نیز امری ضروری است.
آمار‌های تولید محصولات باغی در کشور چه می‌گویند؟
بر اساس آخرین طرح آمارگیری باغداری مرکز ملی آمار ایران، مربوط به محصولات دائمی که نتایج آن در اواخر مردادماه سال گذشته منتشر شد، در سال ۱۳۹۸ حدود یک میلیون و ۵٩٧ هزار بهره‌برداری دارای فعالیت باغداری در کشور وجود داشته است که تقریباً یک میلیون و ۵٠٩ هزار بهره‌برداری دارای باغ و قلمستان، و ٨٧ هزار بهره‌برداری فاقد باغ و قلمستان، اما دارای حداقل یکی از محصولات انجیر، خرما، پرتقال، گردو، بادام، انواع تبریزی و اکالیپتوس، به صورت پراکنده و بر اساس حد نصاب‌های تعیین شده بوده‌اند.
مساحت باغ‌ها و قلمستان‌های کشور حدود یک میلیون و ٨٩١ هزار هکتار برآورد شده که ۶٩.۶ درصد آن باغ و قلمستان ساده (تک‌محصولی) و ٣٠.۴ درصد آن باغ و قلمستان مخلوط (چندمحصولی) است.
نتایج حاصل از این آمارگیری نشان می‌دهد که ۶۶ درصد باغ‌ها و قلمستان‌های کشور به ترتیب در ١٠ استان کشور شامل استان‌های کرمان، خراسان رضوی، فارس، مازندران، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، یزد، اصفهان، قزوین، و سیستان و بلوچستان واقع شده است.
نتایج حاصل از این آمارگیری نشان می‌دهد که در حدود ١۵.٨ درصد از مساحت کل باغ‌ها و قلمستان‌های کشور، متعلق به ۶۵.٧ درصد از تعداد کل بهره‌برداری‌هاست که مساحتی کمتر از یک هکتار دارند.
همچنین در حدود ۴۴.٧ درصد از مساحت کل باغ‌ها و قلمستان‌های کشور، مربوط به ٣٠.۵ درصد از تعداد کل بهره‌برداری‌هاست که دارای مساحت یک تا کمتر از پنج هکتار هستند.
همچنین در حدود ٣٩.۵ درصد از مساحت کل باغ‌ها و قلمستان‌های کشور، متعلق به ٣.٨ درصد از تعداد کل بهره‌برداری‌هاست که پنج هکتار یا بیش‌تر مساحت دارند.
| درصد از مساحت کل باغ‌ها و قلمستان‌های کشور | درصد از کل بهره‌برداری‌ها | مساحت باغ یا قلمستان |
| ۱۵.۸ درصد | ۶۵.۷ درصد | کمتر از یک هکتار |
| ۴۴.۷ درصد | ۳۰.۵ درصد | یک تا کمتر از پنج هکتار |
| ۳۹.۵ درصد | ۳.۸ درصد | پنج هکتار یا بیش‌تر |
در حدود ۶۵ درصد از کل تولید محصولات باغی کشور در سال‌های ١٣٩٧ و ۱۳۹۸ به‌ترتیب متعلق به چهار محصول پرتقال و نارنگی، سیب، انگور، و خرما بوده است.
در سال ١٣٩٧ تولید محصولات باغی در حدود ١٢ میلیون تن بوده است. در این سال، تولید پرتقال و نارنگی در حدود دو میلیون و ٧١٩ هزار تن، تولید سیب در حدود یک میلیون و ٩٣٧ هزار تن، تولید انگور در حدود یک میلیون و ٩١۵ هزار تن، و تولید خرما در حدود یک میلیون و ٣۵۶ هزار تن بوده است.
در سال ١٣٩٨ تولید محصولات باغی در حدود ١٣ میلیون تن برآورد شده است. در این سال، تولید پرتقال و نارنگی در حدود دو میلیون و ٨٩۵ هزار تن، تولید سیب در حدود دو میلیون و ٢۴١ هزار تن، تولید انگور در حدود یک میلیون و ٩۴۵ هزار تن، و تولید خرما در حدود یک میلیون و ٣٠٧ هزار تن تخمین زده می‌شود.
افزایش تولید محصولات باغی با افزایش سطح زیر کشت آن‌ها
همچنین بر اساس آمار‌های مرکز ملی آمار ایران، از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۸، روند تغییرات تعداد بهره‌برداری‌های دارای فعالیت باغداری، منفی بوده به طوری که دو میلیون و ۵۶۰ هزار و ۵۶۰ بهره‌برداری دارای فعالیت باغداری کشور در سال ۱۳۸۶ به یک میلیون و ۵۹۷ هزار و ۲۹۷ کاهش یافته و در این بین، تعداد بهره‌برداری‌های دارای باغ و قلمستان نیز از دو میلیون و ۶۳ هزار و ۴۰۳ به یک میلیون و ۵۰۹ هزار و ۸۳۱ اُفت کرده است.
با وجود کاهش تعداد بهره‌برداری‌های دارای باغ و قلمستان، به دلیل این که از نظر سطح زیر کشت، مساحت این واحد‌ها از یک میلیون و ۷۷۲ هزار و ۷۸۴ هکتار در سال ۱۳۸۶ به یک میلیون و ۸۹۱ هزار و ۲۵ هکتار در سال ۱۳۹۸ افزایش یافته، تولید کل محصولات دائمی از آن‌ها نیز از ۱۱ میلیون و ۱۸۹ هزار و ۸۵ تن در سال ۱۳۸۶، به ۱۲ میلیون و ۹۰۲ هزار و ۶۹ تن در سال ۱۳۹۸ رسیده که حاکی از رشد مثبت تولید محصولات باغی در بازه زمانی سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۸ است.
تعداد بهره برداری‌های دارای فعالیت باغداری و تولید کل محصولات باغی به تفکیک استان، در جدول زیر قابل ملاحظه است؛
نقشه پراکندگی محصولات باغی کشور
