هوش مصنوعی در صنعت پرداخت الکترونیک ایران هنوز به بلوغ نرسیده است

چابک آنلاین، حدیث اسماعیل زاده، اگرچه هوش مصنوعی در ایران هنوز در مراحل ابتدایی و نوپا قرار دارد، اما به نظر می رسد که بی ‌توجهی به آن می ‌تواند تهدیدی جدی برای بقای شرکت‌ها در عرصه رقابتی باشد.

تاریخ بشریت در بزنگاه‌هایی سرنوشت‌ساز رقم می‌خورد ، بنابراین هوش مصنوعی نه صرفاً یک فناوری نوین که طلیعه‌دار یک انقلاب فکری و صنعتی است که تاروپود اقتصاد، فرهنگ و حیات اجتماعی ملت‌ها را از نو می‌بافد.

در این عرصه پرشتاب جهانی، غفلت به معنای واگذاری آینده و کنشگری هوشمندانه، کلید دستیابی به توسعه و پیشرفت است. 

گفته می شود که کسب‌وکارها در پذیرش و به‌کارگیری هوش مصنوعی، حداقل ۷ سال از میانگین جهانی عقب‌تر هستند و تنها حدود ۱۷ درصد از آنها از این فناوری بهره می‌برند. 

از قرار معلوم، بازار داخلی هوش مصنوعی کشور که ارزشی بالغ بر هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان دارد کهدر چند سال اخیر و با احتساب نرخ تورم، رشد حقیقی قابل‌توجهی را تجربه نکرده و این یک زنگ خطر جدی است.

درهمین راستا و با هدف بررسی وضعیت هوش مصنوعی در صنعت پرداخت الکترونیک ، گفتگویی با جابر علوی، مدیر حکمرانی داده و مبارزه با پولشویی شرکت تجارت الکترونیک پارسیان (تاپ) صورت گرفته که از نظر می گذرد:

چابک‌آنلاین: با توجه به اینکه هوش مصنوعی چند سالی است که مطرح شده و به موضوعی روز تبدیل شده، آیا توانسته جایگاه خود را در صنعت پرداخت باز کند؟ حضور آن به چه صورت بوده است؟

جابر علوی،مدیرحکمرانی داده و مبارزه با پولشویی شرکت تجارت الکترونیک پارسیان (تاپ): برگزاری همایش‌هایی مثل IRANAI 2025  ، نشان می‌دهد که صنایع مختلف، به‌خصوص صنعت بانکداری، به این موضوع پی برده‌اند که دیر یا زود باید خود را با فناوری‌های جدید و هوش مصنوعی هماهنگ کنند. 

این هماهنگی یک الزام است و می‌تواند هم فرصت باشد و هم تهدید؛ اگر از هوش مصنوعی استفاده نشود، تهدیدی برای حذف شدن از گردونه رقابت خواهد بودو اگر به کار گرفته شود، فرصتی برای کسب سهم بیشتر از بازار محسوب می‌شود.

یکی از موضوعات مهم، نوع نگاه مدیران کلان و شرکت‌ها به هوش مصنوعی است. 

آن‌ها هوش مصنوعی را شبیه یک اپلیکیشن می‌بینند،درحالیکه اپلیکیشن یک بار نوشته و منتشر می‌شود و تغییراتش بسیار کم است. 

اما هوش مصنوعی یک چرخه دائمی دارد،هیچ‌گاه تمام نمی‌شود، مرتب به‌روزرسانی می‌شود، تغییر می‌کند و باید دائماً روی آن کار کرد. 

آموزش، به‌روزرسانی مدل‌ها و تست آن‌ها بخش جدایی‌ناپذیر کار با هوش مصنوعی است و نباید با یک اپلیکیشن مقایسه شود.

چابک‌آنلاین: به نظر شما هوش مصنوعی تاکنون موفق شده که در صنعت پرداخت تحول ایجاد کند؟

جابر علوی: هوش مصنوعی در ایران هنوز نوپاست،زیراهمه تلاش می‌کنند تا در این حوزه پیشرو باشند، اما در حال حاضر می‌توان آن را به یک نوزاد تشبیه کرد که تازه وارد صنعت شده و هنوز به بلوغ نرسیده است.

چابک‌آنلاین: هوش مصنوعی چگونه می‌تواند در شناسایی تراکنش‌های تقلبی یا تخلف به صنعت پرداخت کمک کند؟

جابر علوی: در حوزه شناسایی تقلب‌ها و تخلفات، مقالات و الگوریتم‌های زیادی در دنیا وجود دارد؛ اما یکی از مسائل مهم، بومی‌سازی آنهاست. 

پارامترهای ایران با سایر کشورها متفاوت است و به همین دلیل باید تغییراتی در این الگوریتم‌ها اعمال شود تا متناسب با شرایط ایران قابل استفاده باشند. 

اکنون در بسیاری از حوزه‌ها روی این موضوع کار می‌شود، اما می‌توان گفت درصد موفقیت در حال حاضر بین ۵۰ تا ۷۰ درصد است و هنوز به دقت ۹۹ درصد نرسیده‌ایم.

چابک‌آنلاین: به عنوان یکی از مدیران ارشد صنعت پرداخت، مهم‌ترین چالش‌های پیش روی هوش مصنوعی در این صنعت چیست؟

جابر علوی: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های هوش مصنوعی، چه در صنعت بانکداری و چه در پرداخت، سخت‌افزار و زیرساخت‌های لازم و همچنین جمع‌آوری داده‌های تمیز است. 

در صنعت پرداخت، شرکت‌ها به صورت جداگانه داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند. 

اگر همکاری بیشتری با مجموعه‌هایی مثل ابرناک صورت گیرد و بتوان از بسترهای مطمئن و زیرساخت‌های آماده در حوزه کلود استفاده کرد، طبیعتاً همه شرکت‌ها می‌توانند به هم کمک کنند و این مسیر سریع‌تر پیش خواهد رفت. با این حال، یکی از چالش‌های اصلی همچنان سخت‌افزار است.

چابک‌آنلاین: به نظر شما، شاپرک به عنوان نهاد رگولاتور، می‌تواند داده‌ها و بسترها را در اختیار شرکت‌ها قرار دهد تا استفاده از هوش مصنوعی در صنعت پرداخت فراهم شود یا شرکت‌ها باید به صورت جداگانه داده‌های موردنیاز خود را جمع‌آوری کنند؟

جابر علوی: بخشی از داده‌ها طبیعتاً در اختیار خود شرکت‌هاست و می‌توانند بدون استفاده از داده‌های شاپرک پیش بروند.

اما شاپرک به عنوان نهاد نظارتی و رگولاتور کمک زیادی می‌کند تا داده‌ها تمیزتر شوند. 

برای مثال،اصنافی که برای فروشگاه‌ها تعریف شده است، لازم است این اصناف دقیق و درست باشند. 

ممکن است یک فروشگاه در یکی از درگاه‌های پرداخت خود را با یک صنف معرفی کند و در درگاه دیگری با صنفی متفاوت. 

شاپرک می‌تواند با وضع قوانین و کنترل بیشتر، این موارد را اصلاح و داده‌ها را یکپارچه‌تر کند.