چطور به کاهش درد های زانو کمک کنیم؟
مفصل زانو، ترکیب استخوان، غضروف، رباط، عضله و مایع مفصلی است که هر یک نقش کلیدی در پایداری و حرکات این عضو مهم و حساس دارند. ضمن آنکه آشنایی با ساختار زانو می‌تواند کمک کند تا به سلامت حرکتی خود بیشتر اهمیت دهیم.
به گزارش چابک آنلاین به نقل از همشهری آنلاین، زانو، یکی از حساس‌ترین و پرکاربردترین مفاصل بدن انسان، روزانه تحت‌فشارهای متعددی قرار می‌گیرد؛ از فعالیت‌های ساده روزمره گرفته تا تمرینات ورزشی سنگین. درصورتی‌که ساختار این مفصل حیاتی را به‌خوبی نشناسیم و از آن محافظت نکنیم، آسیب‌هایی جدی در انتظارمان خواهد بود.
شاهکار طبیعت در حرکت انسان
داریوش امرایی، متخصص آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی می‌گوید: مفصل زانو یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن انسان است که ساختار آن به‌گونه‌ای طراحی شده که همزمان ثبات و تحرک را تأمین می‌کند. این مفصل از سه استخوان اصلی تشکیل شده؛ استخوان ران (فمور)، استخوان ساق پا (تیبیا) و استخوان کشکک (پاتلا). این استخوان‌ها در کنار هم با کمک غضروف‌ها، لیگامان‌ها و عضلات هماهنگ حرکت می‌کنند.
غضروف‌های مفصلی
در زانو غضروفی به نام «غضروف هیالین» وجود دارد که روی سطح مفصلی استخوان‌ها را می‌پوشاند. این غضروف باعث کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها و حرکت روان‌تر مفصل می‌شود. در صورت آسیب به این غضروف، فرد ممکن است دچار درد و محدودیت حرکتی شود.
روغن‌کاری مفصل زانو
به گفته این متخصص آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، درون مفصل زانو، مایعی شفاف به نام «مایع سینوویال» جریان دارد. این مایع نه‌تنها باعث لغزندگی مفصل می‌شود، بلکه در تغذیه غضروف و جلوگیری از ساییدگی استخوان‌ها نیز نقش دارد. به‌این‌ترتیب افزایش این مایع گاهی نشانه‌ای از آسیب یا التهاب است و بدن برای محافظت از مفصل، مایع بیشتری ترشح می‌کند.
نگهدارنده‌های اصلی زانو
زانو چهار رباط اصلی دارد که ثبات مفصل را تأمین می‌کنند؛ رباط صلیبی قدامی (ACL)، رباط صلیبی خلفی (PCL)، رباط جانبی داخلی (MCL) و رباط جانبی خارجی (LCL). امرایی در این باره هم توضیح می‌دهد: این رباط‌ها از حرکت بیش از حد و غیرعادی استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند و نقش حیاتی در عملکرد ورزشی ایفا می‌کنند. آسیب به یکی از این رباط‌ها، به‌ویژه رباط صلیبی قدامی، می‌تواند نیازمند جراحی و دوره‌های طولانی بازتوانی باشد.
ضربه‌گیر غضروفی
امرایی با بیان این که در دو طرف مفصل زانو، دو بافت هلالی‌شکل به نام منیسک وجود دارد که از جنس غضروف فیبری هستند، ادامه می‌دهد: منیسک‌ها مانند ضربه‌گیر عمل می‌کنند. آن‌ها فشار وارده بر مفصل را جذب، توزیع و از ساییدگی غضروف‌ها جلوگیری می‌کنند. آسیب به منیسک‌ها معمولاً با درد، تورم و قفل‌شدن زانو همراه است.»
ستون محافظتی
به گفته این متخصص آسیب‌های ورزشی، قدرت عضلات اطراف زانو نقش مهمی در محافظت از مفصل دارد. مهم‌ترین این عضلات عبارت‌اند از عضله چهارسر ران، عضلات همسترینگ و عضله دوقلوی ساق. زمانی هم که عضلات چهارسر ران یا همسترینگ ضعیف باشند، فشار بیشتری به مفصل وارد می‌شود و احتمال آسیب بالا می‌رود. تمرینات تقویتی منظم می‌تواند به پایداری مفصل زانو کمک کند.
راه‌هایی برای تقویت زانو
این متخصص حرکات اصلاحی و آسیب‌های ورزشی تأکید می‌کند: برای حفظ سلامت زانو باید تمریناتی انتخاب شود که عضلات کلیدی را درگیر کند و همزمان فشار بیش از حد به مفصل هم وارد نیاورد. بعضی از تمرینات پیشنهادی او شامل مواردی مانند تمرینات تعادلی روی یک پا حرکات کششی عضلات چهارسر و همسترینگ و استفاده از توپ پیلاتس برای حرکات کنترل‌شده زانو است.
توجه داشته باشیم مفصل زانو نقش اساسی در عملکرد حرکتی انسان دارد و کوچک‌ترین آسیبی در آن می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. با شناخت دقیق ساختار این مفصل و رعایت توصیه‌های متخصصان می‌توان از آسیب‌های جدی پیشگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. اهمیت این موضوع به‌ویژه برای ورزشکاران، افراد دارای اضافه‌وزن، سالمندان و کسانی که سابقه آسیب دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ چون قطعاً باید مراقبت بیشتری از زانوی خود داشته باشند.
