صنعت بیمه ایران تجربه ای متفاوت با دو کشور دیگر در زمینه بیمه گری را استارت می زند

چابک آنلاین، بهاره تاجرباشی، در این دوره، هیأت ایرانی متشکل از پرویز خوشکلام خسرو شاهی رئیس‌کل بیمه مرکزی و مجید تقی‌لو معاون اتکایی بیمه مرکزی با نمایندگان کشورهای مختلف از جمله امارات، روسیه، کنیا و بلاروس دیدار کردند.

 این دیدارها، که عمدتاً در حاشیه نشست‌های تخصصی FAIR انجام شد، بر گسترش همکاری‌های اتکایی، تبادل دانش فنی و توسعه روابط نهادهای ناظر متمرکز بود.

فدراسیون بیمه‌گران آسیایی و آفریقای، اکنون حدود ۵۰ عضو فعال از کشورهای آسیایی و آفریقایی دارد و در طول تاریخ فعالیت خود میزبان بیش از ۲۰۰ نهاد و شرکت بیمه‌ای بوده و یکی از معدود نهادهای بین‌المللی است که ایران از ابتدا در آن حضور فعال داشته است.

 هدف اصلی این فدراسیون، تقویت همکاری جنوب-‌جنوب و کاهش وابستگی کشورهای عضو به بازارهای بیمه‌ای غرب است.

ایران در دهه‌های اخیر از طریق عضویت در FAIR تلاش کرده جایگاه خود را در بازارهای منطقه‌ای حفظ کند،به‌ویژه دردوره‌هایی که محدودیت‌های تحریمی موجب کاهش ارتباط با بیمه‌گران اروپایی و آمریکایی شده است.

یکی از کشورهایی که توجه رییس کل بیمه مرکزی را در این دوره برای همکاری جلب کرده کنیا است، شاید به این دلیل که بازار بیمه کنیا در سال‌های اخیر رشدی قابل‌توجه را تجربه کرده و بر اساس گزارش «   Insurance Regulatory Authority» این کشور، حق‌بیمه ناخالص صنعت بیمه کنیا در سال ۲۰۲۳ به حدود ۳۶۱ میلیارد شیلینگ کنیا (معادل حدود ۲.۴ میلیارد دلار) رسید که نسبت به سال قبل ۱۳ درصد رشد نشان می‌دهد.

سهم بیمه‌های زندگی حدود ۴۸ درصد و غیرزندگی ۵۲ درصد است و بیمه درمان، خودرو و بیمه‌های کشاورزی بیشترین رشد را در سال‌های اخیر داشته‌اند.

یکی از نکات مهم بازار کنیا، نفوذ فزاینده فناوری درتوزیع بیمه است؛ بیش از ۴۰ درصد بیمه‌نامه‌ها از طریق تلفن همراه یا همکاری با بانک‌ها (بانک‌شرینگ) صادر می‌شود که این موضوع، کنیا را به یکی از کشورهای پیشرو در «بیمه دیجیتال آفریقا» تبدیل کرده است.

دردیدار رئیس‌کل بیمه مرکزی ایران با مدیرعامل نهاد ناظر بیمه کنیا، درباره قانون‌گذاری مبتنی بر ریسک، شیوه سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه و تبادل دانش فنی تفاهم شد.

طبق اعلام معاون اتکایی بیمه مرکزی، کارشناسان ایرانی به‌زودی برای بازدید میدانی از نهاد ناظر کنیا به این کشور سفر خواهند کرد.

با توجه به وضعیت صنعت بیمه در کنیا، دو حوزه ‌ویژه می‌تواند برای بیمه‌گران ایرانی الهام‌بخش باشد.

 نخست بیمه‌های کشاورزی است؛ بخشی که در ایران هنوز از سوی شرکت‌های بیمه بازرگانی به‌طور جدی توسعه نیافته و بیشتر بر دوش دولت و صندوق بیمه کشاورزی قرار دارد.

هرچند که تجربه کشور کنیا نشان می‌دهد که می‌توان با طراحی محصولات متنوع، استفاده از داده‌های اقلیمی و مشارکت با بخش خصوصی، ریسک این بخش را به‌طور مؤثر مدیریت کرد.

دومین حوزه، فناوری‌های بیمه‌ای (InsurTech) است؛ جایی که شرکت‌های بیمه کنیا توانسته‌اند با بهره‌گیری از تلفن همراه، هوش مصنوعی و همکاری با بانک‌ها، دسترسی مردم به خدمات بیمه‌ای را گسترش دهند.

درشرایطی که صنعت بیمه در ایران هنوز در ابتدای مسیر تحول دیجیتال قرار دارد، همکاری و تبادل تجربه با کشورهایی چون کنیا می‌تواند زمینه ‌ساز آموزش‌های تخصصی و انتقال دانش فنی مؤثر باشد.

از طرفی، کشور دوم مورد توجه در این کنفرانس از سوی رییس کل بیمه مرکزی، بلاروس بود، بازار بیمه بلاروس اگرچه اندازه کوچکتری نسبت به کشورهای اروپای شرقی دارد، اما ساختار نسبتاً باثباتی دارد و نقش پررنگ دولت در آن مشهود است.

در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، حجم حق‌بیمه این کشور حدود ۱.۴ میلیارد روبل بلاروس بوده که رشد ۱۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد.

شرکت Belgosstrakh به‌عنوان بیمه‌گر دولتی این کشور، بیش از نیمی از سهم بازار را در اختیار دارد.

بلاروس همچنین دارای یک نهاد اتکایی ملی به نام Belarus Re است که در همکاری‌های بین‌المللی فعال بوده و با بازارهای روسیه، قزاقستان و ارمنستان همکاری دارد.

مجید تقی‌لو، معاون اتکایی بیمه مرکزی در خصوص این کنفرانس اعلام کرده که، «تعاملات اتکایی ایران و بلاروس ادامه خواهد داشت و دو کشور در پوشش‌های بیمه‌ای و مدیریت ریسک‌های مشترک همکاری می‌کنند.»

با خروج شرکت‌های بیمه بین‌المللی از ایران در پی تحریم‌ها، ریسک‌های عمده‌ای چون انرژی، پتروشیمی، هواپیمایی و حمل‌ونقل عملاً در داخل کشور «حبس» شده‌ و شرکت‌های داخلی  عمدتا توان کافی برای پوشش آن‌ها ندارند.

درچنین شرایطی، همکاری با بازارهای نوظهور و کشورهای غیرهم‌سو با تحریم‌ها مانند کنیا و بلاروس می‌تواند راهی برای تنوع‌بخشی به منابع اتکایی باشد.

از سوی دیگر، تبادل تجربه در حوزه نظارت، قانون‌گذاری و سرمایه‌گذاری می‌تواند به به‌روزرسانی مدل‌های نظارتی بیمه مرکزی کمک کند. 

بازار کنیا در حوزه «نظارت مبتنی بر ریسک» (Risk-Based Supervision) پیشرو است، در حالی که بلاروس می‌تواند تجربیات خود را در مدیریت پرتفوی‌های دولتی و مشارکت اتکایی در اختیار ایران بگذارد.

البته این همکاری‌ها بدون چالش نخواهد بود،زیرا ظرفیت اتکایی بازارهای کنیا و بلاروس در مقایسه با بازارهای اروپایی محدود است و مشکلات بانکی ناشی از تحریم‌ها، انتقال وجوه و تسویه خسارت‌ها را دشوار می‌کند.

 از سوی دیگر، نبود چارچوب‌های حقوقی شفاف و ضمانت‌های بانکی بین کشورها ممکن است روند اجرای توافقات را کند سازد.

کنفرانس FAIR امسال در بمبئی، برای ایران نه ‌فقط یک گردهمایی بین‌المللی، بلکه فرصتی راهبردی برای بازگشت به نقشه همکاری‌های بیمه‌ای آسیا و آفریقا بود.

در شرایطی که ایران به‌دلیل تحریم‌ها از بازارهای بزرگ جهانی فاصله گرفته، تعامل با کشورهایی چون کنیا و بلاروس می‌تواند آغازگر مسیر تازه‌ای برای تبادل فنی، ظرفیت‌سازی اتکایی و افزایش نفوذ بین‌المللی صنعت بیمه کشور باشد البته به شرط آنکه این همکاری‌ها از سطح تفاهم‌نامه به مرحله اجرای عملی و تبادلات واقعی برسد.