چه کسب‌وکارهایی دانش‌آموزان را جذب می‌کنند؟
بسیاری از دانش‌آموزان امروزی، دیگر رؤیاهای شغلی سنتی را دنبال نمی‌کنند. آن‌ها در دنیایی بزرگ می‌شوند که تغییرات سریع و فرصت‌های نوآورانه، شیوه نگاهشان به کار و درآمد را به کلی دگرگون کرده است.
به گزارش چابک آنلاین به نقل از ایسنا، در دنیای امروز که سرعت تحولات دیجیتال روز به روز بیشتر می‌شود، نسل جوان با ذهنیتی متفاوت وارد مسیر زندگی و شغل می‌شود. نوجوانان امروزی، به‌ویژه آن‌هایی که در سال‌های اخیر به دنیا آمده‌اند، برخلاف نسل‌های قبلی کمتر به مسیرهای شغلی مرسوم گرایش دارند. فضای دیجیتال، استفاده روزمره از فناوری و مواجهه مداوم با اطلاعات جدید، ارزش‌ها و علایق این نسل را تغییر داده است.
دیگر نمی‌توان با معیارهای قدیمی برایشان برنامه‌ریزی کرد. آن‌ها به کارهایی تمایل دارند که هم خلاقیتشان را شکوفا کند و هم در آن احساس اثرگذاری داشته باشند. برای همین، درک دقیق شرایط محیطی، فرهنگی، اقتصادی و شخصیتی نوجوانان برای همراهی با آنان در مسیر آینده شغلی ضروری به نظر می‌رسد.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که گرایش نوجوانان به سمت کارهای مستقل و سرمایه‌گذاری در بازارهای نوظهور به دلایلی فراتر از میل به کسب درآمد ساده است. آن‌ها به دنبال تجربه، نوآوری، هیجان و البته آزادی عمل در تصمیم‌گیری‌های مالی هستند.
به‌ویژه نسل‌هایی مانند نسل Z و آلفا که در دنیای تکنولوژیک رشد یافته‌اند، رفتاری متفاوت از نسل‌های قبلی دارند. این نسل به سرعت تصمیم می‌گیرد، به همان سرعت تغییر مسیر می‌دهد و اگر کاری با ارزش‌های او هماهنگ نباشد، به‌سادگی آن را کنار می‌گذارد. بنابراین، شناخت دقیق انگیزه‌ها، دغدغه‌ها و معیارهای آنان در انتخاب مسیرهای اقتصادی و شغلی، به یک ضرورت برای برنامه‌ریزان آموزشی و اقتصادی تبدیل شده است.
در همین راستا، عباس رمضانی، استادیار گروه مدیریت آموزشی دانشگاه فرهنگیان، به همراه یکی از همکاران خود پژوهشی را انجام داده‌اند تا ابعاد و عوامل مؤثر بر این گرایش دانش‌آموزان را بررسی کنند. آن‌ها تلاش کردند بفهمند که چرا بسیاری از نوجوانان به کسب‌وکارهای نوپا و بازار سرمایه علاقه‌مند شده‌اند و چه مؤلفه‌هایی باعث شده که این مسیر، برای آن‌ها جذاب به نظر برسد.
برای پاسخ به این پرسش، پژوهشگران ابتدا با ۲۷ نفر از متخصصان و دانش‌آموزان درگیر در این حوزه مصاحبه‌هایی انجام دادند. این مصاحبه‌ها به صورت نیمه‌ساختاریافته بودند؛ یعنی ضمن داشتن سؤالات مشخص، فضای باز برای بیان دیدگاه‌های آزاد نیز وجود داشت. بعد از آن که داده‌ها به نقطه اشباع رسید، پژوهشگران پرسشنامه‌ای طراحی کردند که در آن ۲۵ عامل بررسی می‌شد. در ادامه، این پرسشنامه در بین ۳۷۶ دانش‌آموز دبیرستانی شهر زنجان که به‌صورت تصادفی انتخاب شده بودند، توزیع شد. درنهایت نتایج به‌دست‌آمده با استفاده از روش‌های آماری تجزیه و تحلیل شدند.
بر اساس یافته‌های این تحقیق که در دوفصلنامه «علوم تربیتی» وابسته به دانشگاه شهید چمران اهواز منتشر شده‌اند، ۶ دسته عامل مهم در گرایش دانش‌آموزان به کسب‌وکارهای نو و بازار سرمایه نقش دارند: عوامل فردی، اقتصادی، جمعیت‌شناختی، اجتماعی، فنی-تکنولوژیک و خانوادگی. هر یک از این عوامل با ویژگی‌ها و تجربه‌های خاص نوجوانان در ارتباط هستند. برای نمونه، ویژگی‌های شخصیتی مانند نوآوری، تمایل به استقلال و باور به توانایی خود (خودکارآمدی) در زمره عوامل فردی هستند.
در بخش جمع‌بندی، پژوهشگران تأکید کرده‌اند که اگر این عوامل به درستی شناخته نشوند و مورد توجه قرار نگیرند، ممکن است نسل جوان یا اصلاً وارد مسیرهای اقتصادی و شغلی نشود یا در همان ابتدای راه از ادامه آن دلسرد شود. بنابراین، برای ایجاد انگیزه و حفظ علاقه‌مندی نوجوانان به بازار سرمایه و کسب‌وکار، باید محیطی فراهم شود که این نیازها و ارزش‌ها را به رسمیت بشناسد.
علاوه بر این، پژوهش فوق نشان داد که عواملی مانند میزان آگاهی مالی خانواده، سابقه شغلی اعضای خانواده، دیدگاه مثبت به پول و رفاه، تسلط بر فناوری و حتی ساختار فرهنگی جامعه می‌توانند نقش پررنگی در هدایت یا بازداشتن نوجوانان از ورود به این مسیرها ایفا کنند.
به همین دلیل، پژوهشگران در انتها پیشنهاد کرده‌اند که سیستم آموزشی کشور به صورت جدی‌تری وارد عمل شود و با طراحی برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای، نوجوانان را برای ورود آگاهانه به این حوزه‌ها آماده کند.
