انحلال شرکت ذخیره سازی گاز در دولت قبل باعث ناترازی گاز است

چابک آنلاین، مجید میرزاحیدری، شواهد نشان می‌دهند که تصمیم برای انحلال شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی در سال 97 دست‌کم در سکوت کامل خبری به مرحله اجرا گذاشته شد. هرچند که یک یا دو رسانه درآن زمان، در مورد تبعات منفی انحلال شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی هشدارهایی داده بودند. اما این وزارت نفت در دوران زنگنه بود که در کمال خونسردی و آرام از کنار این موضوع گذر کرد.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز، با انتقاد از انفعال وزارت نفت در دولت‌های یازدهم و دوازدهم در زمینه توسعه ذخیره‌سازی گاز، گفته است که در دولت یازدهم، نه تنها هیچ اقدامی برای توسعه ذخیره‌سازی گاز انجام نشد، بلکه حتی یک قرارداد بالادستی هم به امضا نرسید.

رضا نوشادی توضیح داد که در چهار سال دوم دولت روحانی هم، توسعه ذخیره‌سازی منوط به حضور سرمایه‌گذار خارجی شد، البته کشوری که تحت تحریم قرار دارد امکان حضورسرمایه‌گذار خارجی در آن وجود ندارد، بنابراین در کنار اتخاذ چنین تصمیم غلطی، وزارت نفت دولت قبل، شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی را نیز منحل کرد.

غیراقتصادی بودن طرح ذخیره‌سازی گاز، از سوی مدیران وزارت نفت در دولت قبل به عنوان یکی از دستمایه‌های به انحلال کشاندن شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی در آن ایام اعلام شده است؛ تعبیری غلط که فرصت ذخیره‌سازی گاز و پاسخگویی به نیاز انرژی در فصل سرد سال را از کشور سلب کرد.

از ذخیره‌سازی گاز به عنوان روشی مطمئن و کارآمد برای پاسخگویی به نیاز بالای انرژی در فصل سرد یاد می‌شود؛ روشی که حتی کشورهای اروپایی هم برای کم اثرساختن تحریم گازی روسیه علیه اروپا‌ به کار بسته‌اند. از قرار معلوم، ظرفیت ذخیره‌سازی در کشورهای اروپایی به طور میانگین ۲۲ درصد از گاز مصرفی، روسیه ۱۹ درصد، امریکا ۱۶ درصد، ترکیه ۷ درصد و در ایران فقط ۱.۷ درصد است.

یک مؤسسه مشاوره انرژی، گزارش داده که در ایران حدود ۴۰ ساختار زمین‌شناسی با پتانسیل ذخیره‌سازی وجود دارد که در صورت بهره‌برداری از آنها، بخش قابل توجهی از کسری ۲۰۰ میلیون مترمکعبی زمستان را می‌توان به‌راحتی پوشش داد. ناگفته نماند که به دلیل ضعف در ذخیره‌سازی گاز در دولت قبل، ناترازی گاز دست‌کم از چندسال اخیر به یک معضل جدی برای صنعت نفت کشور تبدیل شده است.

گویا، امسال هم صنعت نفت کشور با روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب ناترازی گاز مواجه خواهد بود. ناترازی گاز را در زبانی ساده، به وجود فاصله بین مصرف و تولید تعبیر می‌کنند؛ عاملی که استمرار آن، نه تنها بر روند تولید صنایع مختلف بلکه بر اقتصاد کشور هم تأثیرات منفی خود را گذارده است. در حال حاضر مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری از مرز ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز گذشته است و حدود ۷۲ درصد تولید گاز کشور در این بخش مصرف می‌شود.

براساس تکالیف برنامه ششم توسعه، مقرر شد روزانه معادل یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب تولید گاز خام در کشور صورت پذیرد، درحالی‌که در حال حاضر تولید روزانه به ۸۵۰ میلیون مترمکعب رسیده است. مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز، تحقق ذخیره‌سازی 20 درصد از گاز مصرفی را برای روزهای سرد سال، نیازمند سرمایه‌گذاری حدود 5.5 میلیارد دلاری در 14 پروژه دانسته و گفته است که ارقام سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ذخیره‌سازی آن قدر بزرگ نیست و از منابع داخلی قابل تأمین است.

به نظر می‌رسد منظور او برای تأمین از محل منابع داخلی بیشتر به تلاش شرکت ملی گاز ایران برای تأمین منابع ذخیره‌سازی باشد که گویا بخشی از منابع مورد نیاز ذخیره‌سازی از محل منابع داخلی شرکت ملی گاز تأمین خواهد شد. نوشادی گفته که در حال حاضر برنامه ذخیره‌سازی در دولت سیزدهم به صورت جدی دنبال می‌ شود به نحوی که تا سال 1405 و در صورت تأمین کامل منابع، میزان ذخیره‌سازی به 10 درصد تولید خواهد رسید و تأکید کرد که ذخیره‌سازی در دولت قبل به فراموشی سپرده شده بود. واقعیت این است که ذخیره‌سازی گاز همواره در تجارت گاز از جایگاه رفیعی برخوردار بوده است، به نحوی که در بسیاری از کشورهای دنیا بین ۱۰ تا ۱۲ درصد گاز مصرفی را ذخیره‌سازی می‌کنند؛ اقدامی که با هدف ذخیره‌سازی انرژی برای کنترل «اوج مصرف گاز» صورت می‌گیرد.

دست‌اندرکاران امر، ریشه بخشی از ناترازی فعلی گاز در کشور را در عدم توجه به ذخیره‌سازی در وزارت نفت دولت قبل دانسته و معتقدند که ذخیره‌سازی گاز در دولت قبل درجا زد، در حالی که اگر ذخیره‌سازی در صدر برنامه‌های وزارت نفت قرار داشت، نه تنها شرکت ذخیره‌سازی گاز منحل نمی‌شد، بلکه اکنون کشور با مشکل ناترازی گاز هم مواجه نبود. وزارت نفت دولت قبل با پشت کردن به اولویت مهمی چون ذخیره‌سازی گاز طبیعی، ضربه سنگینی به صنعت نفت و گاز کشور وارد کرد؛ ضربه‌ای که تا سال‌ها تبعات آن بر پیکره صنعت نفت کشور باقی خواهد ماند.