حمل و نقل هوایی بازاری جذاب و کم ریسک برای صنعت بیمه در کشور

چابک آنلاین،بهاره تاجرباشی، رشته‌ای که ذاتاً پرریسک، سرمایه‌بر و حساس است، اما در این دوره توانسته تعادل قابل قبولی میان رشد و کنترل خسارت برقرار کند.

بر اساس آمار منتشرشده، حق‌بیمه تولیدی بیمه‌های هواپیما در این بازه به حدود ۲۲ هزار و ۹۳۹ میلیون ریال رسیده و رشد ۶۹.۶۲ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل ثبت کرده است. 

سهم این رشته از کل بازار بیمه همچنان محدود و در سطح ۰.۵۱ درصد باقی مانده، سهمی که بیش از آنکه نشانه ضعف تقاضا باشد، بازتاب اندازه کوچک بازار هوانوردی کشور است.

در این دوره، ۱,۱۱۹ بیمه‌نامه هواپیما صادر شده که رشد ۱۵.۷۲ درصدی را نشان می‌دهد. 

فاصله معنادار میان رشد تعداد بیمه‌نامه‌ها و رشد حق‌بیمه تولیدی، یک پیام روشن دارد، افزایش ارزش ریسک‌ها.

 به بیان ساده، بیمه‌گران با ناوگانی مواجه‌اند که هر واحد آن، از نظر ارزش و تعهد بیمه‌ای، سنگین‌تر از گذشته شده است.

محاسبات نشان می‌دهد که میانگین حق‌بیمه هر بیمه‌نامه هواپیما در هشت‌ماهه امسال به بیش از ۲۰.۵ میلیارد ریال رسیده که نسبت به سال قبل افزایش محسوسی داشته است. این رشد، می‌تواند ناشی از افزایش ارزش قطعات و تجهیزات، رشد هزینه‌های تعمیر و نگهداری، محدودیت‌های تأمین قطعه و همچنین افزایش ریسک‌های عملیاتی در صنعت هوانوردی باشد.

در سمت خسارت، بیمه‌های هواپیما تصویری دوگانه اما کنترل‌شده ارائه می‌دهند. 

مبلغ خسارت پرداختی در این رشته به حدود ۱,۹۰۹ میلیون  ریال رسیده و رشد قابل‌توجه ۱۱۹.۵۷ درصدی را تجربه کرده است. 

با این حال، تعداد موارد خسارت تنها ۸۷ مورد گزارش شده که رشد آن در سطح ۱۰.۱۳ درصد باقی مانده است.

این اختلاف نشان می‌دهد که افزایش خسارت بیشتر از جنس افزایش شدت خسارت بوده تا افزایش فراوانی وقوع آن.

 میانگین خسارت هر پرونده در بیمه‌های هواپیما به حدود ۲۲ میلیارد ریال می‌رسد، عددی که به‌خوبی نشان می‌دهد حتی یک حادثه محدود در این رشته می‌تواند بار مالی سنگینی بر دوش بیمه‌گر بگذارد.

با وجود این، نسبت خسارت بیمه‌های هواپیما در سطح ۸.۳۲ درصد ایستاده، نسبتی بسیار پایین‌تر از میانگین بازار بیمه. 

هرچند این شاخص نسبت به سال گذشته حدود ۱.۸۹ واحد درصد افزایش یافته، اما همچنان نشان می‌دهد که بیمه‌گران در مدیریت ریسک این رشته عملکرد محافظه‌کارانه و حساب‌شده‌ای داشته‌اند.

فرکانس خسارت نیز در این رشته بسیار پایین است، تنها حدود ۷.۸ درصد بیمه‌نامه‌ها منجر به خسارت شده‌اند،  ویژگی‌ای که ماهیت بیمه‌های هواپیما را به‌عنوان رشته‌ای با «احتمال وقوع پایین اما شدت خسارت بالا» تأیید می‌کند.

بیمه هواپیما در جهان؛بازاری دقیق

در بازارهای جهانی، بیمه‌های هواپیما یکی از تخصصی‌ترین و حرفه‌ای‌ترین شاخه‌های صنعت بیمه محسوب می‌شوند. 

برخلاف تصور عمومی، این رشته الزاماً بزرگ‌ترین منبع درآمد بیمه‌گران نیست، اما از نظر کیفیت فنی، مدیریت ریسک و اتصال به بازارهای اتکایی جایگاهی بسیار کلیدی دارد.

در سطح بین‌المللی، بخش عمده ریسک‌های هوانوردی از طریق بازارهای تخصصی مانند لندن و شرکت‌های بیمه و اتکایی بزرگ مدیریت می‌شود. 

در این بازارها، نرخ‌گذاری نه بر اساس رقابت قیمتی، بلکه بر پایه تحلیل دقیق ناوگان، سابقه ایمنی، نوع پروازها، مسیرهای عملیاتی و حتی وضعیت نگهداری فنی هواپیما انجام می‌شود.

کشورهایی با صنعت هوانوردی گسترده مانند ایالات متحده، کشورهای اروپایی و برخی کشورهای آسیایی، بیمه هواپیما را به‌عنوان یک الزام حیاتی برای تداوم فعالیت خطوط هوایی می‌شناسند. 

در این بازارها، پوشش‌های بدنه، مسئولیت، جنگ، تروریسم و وقفه در عملیات، به‌صورت بسته‌های کامل و اغلب با ظرفیت‌های چندلایه اتکایی ارائه می‌شود.

نکته مهم آن است که در بازار جهانی، سودآوری بیمه‌های هواپیما نه از طریق افزایش تعداد بیمه‌نامه، بلکه از مسیر کنترل دقیق ریسک، مشارکت با بیمه‌گران اتکایی و قیمت‌گذاری مبتنی بر داده حاصل می‌شود.

 به همین دلیل، نسبت خسارت این رشته در بسیاری از بازارهای بالغ، اگرچه در برخی سال‌ها به‌واسطه سوانح بزرگ جهش می‌کند، اما در بلندمدت تحت کنترل باقی می‌ماند.

عملکرد هشت‌ماهه بیمه‌های هواپیما در ایران نیز نشان می‌دهد که این رشته، علی‌رغم سهم کوچک از بازار، از نظر فنی یکی از منظم‌ترین و کم‌ریسک‌ترین خطوط بیمه‌ای کشور است. 

رشد قابل‌توجه حق‌ بیمه در کنار نسبت خسارت پایین، نشانه‌ای از مدیریت محتاطانه و انتخاب‌شده ریسک‌هااست.

با این حال، افزایش شدت خسارت و وابستگی بالای این رشته به عوامل بیرونی مانند هزینه‌های ارزی، قطعات و محدودیت‌های عملیاتی، یادآور این واقعیت است که بیمه‌های هواپیما جایی برای سهل‌انگاری یا نرخ‌شکنی نیست. 

تجربه جهانی نشان می‌دهد این رشته تنها زمانی سودآور می‌ماند که تصمیم‌ها دقیق، فنی و به‌دور از هیجان فروش گرفته شوند.