تحمیل پرتفوی ناعادلانه توسط سهامداران به شرکتهای بیمه‌ای
صنعت بیمه همچون سایر حوزه‌های اقتصادی همواره از افزایش مطالبات متحمل آسیب شده و صعودی شدن مطالبات به هیچ عنوان یک امتیاز برای آن محسوب نمی‌شود.
اما چرا مطالبات شرکت های بیمه ای افزایش می یابد؟
در ابتدا باید این امر مورد ریشه یابی قرار گیرد.
ریشه بالا بودن مطالبات شرکت های بیمه ای در چند علت است :
*دلیل اول و شاید مهمتر این است که شرکت های بیمه ای برای کسب سهم بازار، رقابت شدیدی دارند و رقابت شدید برای کسب سهم بازار به هر بهایی بدون توجه به فاکتورهای ریسک، منجر به انتقال قدرت چانه زنی از بیمه گر به بیمه گزار می شود.
به خصوص در مورد بیمه گزاران بزرگ،حق انتخاب در دست بیمه گزار قرار گرفته واصطلاحاً بازار بیمه به بازار انحصار مصرف کننده نزدیک تر می شود.
به عبارتی دیگر، بیمه گزاران سازمانی بزرگ، بازار را به بازار انحصار نزدیک کرده و در آن، شرایط بیمه نامه، قیمت و شرایط پرداخت را تعیین می کنند.
بنابراین بیمه گر برای جذب بیمه گزار،شرایط بیمه گزارازجمله پرداخت غیرنقدی و طولانی مدت را به ناچارمی پذیرد.
*سهامداران برخی از شرکت های بیمه ای پرتفوی های بیمه ای دارای ریسک، با شرایط ناعادلانه و شیوه پرداخت غیرنقدی را به شرکت بیمه تحمیل می کنند ومدیران شرکت های بیمه ای هم ممکن است وادار شوند که شرایط پرتفوی بیمه ای تحمیلی از سوی سهامداران خود را بپذیرند.
شرکت هایی که سهامدار عمده دارند بیشتر در معرض تحمیل قراردادهای بیمه ای غیر اصولی قرار دارند.
نکته مهمی که وجود دارد این است که نپرداختن بدهی ها توسط بیمه گزاران بزرگ به معنی ضعف و کمبود نقدینگی آنها نیست بلکه علت اصلی تر،توان نپرداختن بدهی خود است.
در عوض،شرکت های بیمه ای نیزآمادگی اتحاد و ائتلاف در مقابل چنین بیمه گزارانی را ندارند.
جالب است که در سیستم بانکی کشور نیز شرایط به همین نحو است و بدهکاران بزرگ توان نپرداختن اقساط را دارند.
جریمه دیرکرد نیز یا صفر بوده یا از نرخ وام کمتر است.
چنانچه زیانی بیش از نرخ وام متوجه بدهکار نباشد، بدهی خود را پرداخت نخواهد کرد به عبارتی در جامعه ما هزینه یا ریسک عدم بازپرداخت بدهی صفر یا بسیار ناچیز است.
*نیاز به نقدینگی برای پرداخت خسارت، شرکت را وادار به فروش بیشتر می کند بنابراین شرکت های بیمه ای از موضع ضعف، قراردادی را می پذیرند که حق بیمه اقساط اولیه نقدی است اما بیمه گزار ممکن است از ضعف شرکت بیمه ای سوء استفاده کند وحاضر به پرداخت بموقع اقساط بعدی نباشد.
موضع ضعف شرکت های بیمه ای آنها را بسیار آسیب پذیرتر کرده و بیمه گزار توان نپرداختن به موقع حق بیمه را پیدا می کند.
*کندی سیستم اداری، حقوقی و مالی شرکت های بیمه ای و بدهکاران نیز از جمله دلایل بالا بودن مطالبات است توجه کنیم که مطالبات شامل مطالبات از بیمه گران اتکایی و نمایندگان، غیر از بیمه گزاران نیز هست.
فروش قسطی و غیرنقدی در همه دنیا رایج است، اما بخشی از شرکت مسئول وصول مطالبات بوده و موظف است بطور جدی و موثر وصول مطالبات را پیگیری کند و حتی اگر چنین واحدی در شرکت وجود نداشته باشد، نهادها و آژانس هایی هستند که وصول مطالبات را در قبال دریافت مبلغی یا درصدی از مطالبات برعهده می گیرند.
*ناپایدار بودن مدیریت و کوتاه بودن دوره عمر مدیریتی می تواند از دلایل تولید سود کاغذی باشد.
انگیزه تولید سود کاغذی نیز می تواند یکی از دلایل بالا بودن سهم فروش غیرنقدی باشدوافزایش مطالبات منجر به تولید سود بی کیفیت می شود.
شرکتهای بیمه ای باید بطور جدی از پذیرش بیمه گزاران بدحساب اجتناب کنند تا در معرض اتهامات آگاهانه و عامدانه بودن میزان مطالبات بالا در ساختار دارایی های خود قرار نگیرند.
شرکت های بیمه گر ایرانی نباید شرایطی را فراهم آورند که دیگران تصور کنند معدودی از میان شرکت های بیمه ای که همه از اعتبار و آبروی بالایی برخوردارند آگاهانه، غیرنقد می فروشند تا از این موضوع سوء استفاده کنند.
ارزیابی ریسک اعتباری مشتریان و بیمه گزاران به خصوص بیمه گزاران سازمانی و بزرگ برای صنعت بیمه کشور بسیار ضروری است و بیمه گران باید بر اساس میزان ریسک اعتباری آنها تصمیم بگیرند.
سامانه بدهکاران بزرگ ،احساس نیاز به ارزیابی ریسک اعتباری بیمه گزاران بزرگ است بعد از ثبت این لیست لازم است مقدار ریسک اعتباری آنها ارزیابی شود.
به هرحال مقدار ریسک در گذر زمان ثابت نیست ولازم است بصورت دوره ای ریسک اعتباری بیمه گزاران با روش های علمی و درست ارزیابی شده تا بیمه گران بر اساس همان ارزیابی، هنگام عقد قرارداد بیمه، آگاهانه تصمیم گیری کنند.
ممکن است بیمه گزاری بدحساب باشد و ریسک اعتباری بالایی داشته باشد اما با تغییر مدیریت یا با تغییر سیاست و استراتژی وی، ریسک اعتباری آن نیز تغییر کرده و کاهش یابد.
این سامانه هنوز خیلی کلی است وباید بر اساس ارزیابی ریسک اعتباری شکل بگیرد و پیش برود.
راه حل کاهش مطالبات و راه برون رفت ازانبوه مطالبات موجود، در تجزیه سنی و گرفتن ذخیره مطالبات مشکوک الوصول که در حال حاضر درکشور مرسوم است، نیست.
امروزه اصول و استانداردهای بین المللی حسابداری نظیر آی اف آر اس، تجزیه سنی و ذخیره گیری برای مطالبات مشکوک الوصول را مردود می شمارند.
در عوض، روش ارزشیابی دارایی ها از جمله مطالبات، بر اساس ریسک، روش صحیح و معتبرتری است که مبلغ دفتری مطالبات بر اساس مقدار ریسک اعتباری بدهکار تعدیل و ثبت می شود.
همه دارایی ها و به خصوص مطالبات، کیفیت یکسانی ندارند.
یعنی به مبلغ دفتری ثبت شده، ارزش ندارند به این دلیل که وصول آنها صد درصد امکانپذیر نیست یا اینکه وصول آنها مستلزم هزینه است و ارزش و کیفیت کمتری دارند.
مدیرکل نظارت بر بیمه‌های زندگی بیمه مرکزی
