اختصاصی چابک آنلاین؛
شرکت‌های وصول مطالبات بانکها در ماموریت خود موفق نبودهاند
سال ۹۹ در حالی به ایستگاه پایانی رسید که فضای اقتصادی و بازار ایران،دستخوش تحولات مختلفی بود.
به گزارش چابک آنلاین،تداوم تورم و شیوع ویروس کرونا شرایط خاصی را به وجود آورد که درنتیجه اثرات آن،برعملکرد نظام بانکی مشاهد شد؛ازجمله این اثرات نیاز شرکتها به تامین منابع مالی برای پوشش هزینه ها و نقدینگی لازم برای سرمایه در گردش بود.
همچنین فشار برای کاهش نرخ سود سپرده ها وکاهش نرخ سود بازار بین بانکی، عدم توجیه پذیری سرمایه گذاری در برخی بخش ها از جمله عواملی دیگری بودند که برنظام بانکی هم تاثیرگذار بود.
دراین بین بانک ها به عنوان یاریگر تولید و رونق اقتصاد کشور همواره نقش آفرین بوده اند هرچندکه انتظارات از نظام بانکی همواره در این مسیر رو به رشد بوده و این انتظارات تا حدودی وضعیت نظام بانکی را دچار شرایط خاصی کرده است.
برای بررسی بیشتر وضعیت نظام بانکی در شرایط فعلی به سراغ محمدابراهیم مقدم نودهی، مدیر عامل پیشین بانک تجارت و پیشکسوت صنعت بانکداری کشور رفته ایم.
گفتگوی چابک آنلاین با مقدم مدیرعامل پیشین بانک تجارت ازنظر می گذرد:
چابک آنلاین : موانع اصلی موجود در راه خروج بانکها از بنگاهداری چیست ؟
مقدم : بانکها معمولاً دارایی مازاد ندارند، اگر هم داشته باشند به صورت خودجوش اقدام به فروش آن خواهند کرد
در واقع بانکها در فروش دارایی های تملیکی خود دچار مشکل هستند .
طبق دستور العمل بانک مرکزی ، هر دارایی که بانک تملیک می کند ، باید ظرف مدت یک سال به فروش برسد ؛ اگر در این بازه زمانی بانک موفق به فروش دارایی تملیکی نشد با مراجعه به بانک مرکزی باید درخواست یک مهلت یکساله دیگر را بدهد.
در صورتی که بانک تمایل به استفاده از آن دارایی تملیکی برای خود را داشته باشد نیز باید این موضوع را به بانک مرکزی اعلام کند .
در عین حال خریدار مناسبی برای اکثر دارایی های تملیکی بانک ها وجود ندارد .
به عنوان مثال بانک ها کارخانجاتی دارند که کسی حاضر به خرید آنها نیست، چرا که اغلب ماشین آلات آن کارخانجات فرسوده و بلا استفاده است.
بانک مرکزی چهار سال قبل به بانکها تکلیف کرد که تمام دارایی های مازاد خود را در یک فهرست به بانک مرکزی اعلام کنند و نهایتاً ظرف مدت سه سال آنها را به فروش برسانند .
وزارت اقتصاد و دارائی هم اعلام کرد که اگر در سال اول، بانکها اقدام به فروش دارایی های مازادشان نکنند باید ۳۳ درصد جریمه پرداخت کنند و این جریمه در طول سالیان به ۵۴ درصد هم خواهد رسید .
در این راستا بانک ها اقدام به تأسیس شرکت وصول مطالبات کردند، اما این شرکت ها چندان در انجام رسالت خود موفق نشدند .
به عنوان مثال کارخانه ای که مواد اولیه آن در داخل کشور وجود ندارد را کسی حاضر نیست بخرد .
به ناچار بانک مرکزی به بانکها اعلام کرد که دلایل عدم فروش دارایی های مازاد و اقداماتی را که در راستای فروش این دارائی ها انجام داده اند به بانک مرکزی اعلام کنند تا اگر مورد قبول باشد بانکها جریمه نشوند .
طبق مقررات بانک مرکزی، بانکها می توانند چهار شرکتی را که با بانکها ارتباط کاری مستقیم دارند نگه دارند؛ بقیه شرکت ها را باید بفروشند یا تعطیل کنند .
این چهار شرکت ، شرکت های بیمه ، فناوری اطلاعات، لیزینگ و صرافی هستند .
در عین حال بانکها نمی توانند به زیان سپرده گذاران یا سهامداران خود عمل کنند .
به محض اینکه یک بانک یکی از شرکت های زیر مجموعه اش را به فروش برساند باید تا مدتها پاسخگو باشد که چرا آن شرکت را ارزان فروخته است .
همه بانک ها می خواهند دارایی های مازادرا به فروش برسانند اما لزوم پاسخگویی به بخش نظارت و نبود خریدار مناسب، باعث شده که جرأت فروش شرکت ها و دارائی های مازاد را نداشته باشند .
چابک آنلاین : با توجه به توسعه ابزارهای بانکداری الکترونیک در کشور ، در حال حاضر چقدر موقعیت جغرافیایی شعب بانکها می تواند در جذب مشتری تأثیر گذار باشد ؟
مقدم : شعب بانک با هدف ارائه خدمات به وجود آمده اند .
گسترش شعب درسراسر کشور با هدف ارائه خدمات بانکی به مردم به دلیل وجود نداشتن بانکداری الکترونیک انجام شد.
برخی از شعب موجود در شهرهای کوچک زیان ده بودند ولی همواره ارتباط مالی برای بانکها با اهمیت تر از سود یا زیان در یک شعبه بوده است .
بین ۸۵ تا ۹۰ درصد فعالیت ها و تراکنش های بانکها مربوط به دریافت و پرداخت وجه است و بخش کوچکی از فعالیت بانک ها مربوط به ارائه تسهیلات و دیگر خدمات می شود .
اگر قوانین بانکداری الکترونیک به روز شود حتی می توان خدماتی مثل ارائه تسهیلات بانکی را نیز به صورت الکترونیک انجام داد .
همچنین شیوع ویروس کرونا عاملی برای تسریع توسعه بانکداری الکترونیک شد.
چابک آنلاین : طبق قانون ، تأسیس بانک برای چه دستگاههایی ممنوع است ؟
مقدم : بانک مرکزی مستقیماً در این رابطه نظارت می کند و تصمیمات لازم را با توجه به شرایط کشور اخذ خواهد کرد .
البته اگر قانونی در رابطه با ممنوعیت تأسیس بانک توسط دستگاههای دولتی وجود داشت برخی سازمانها نمی توانستند بانک راه اندازی کنند .
چابک آنلاین: چگونه می توان با تجمیع فعالیت بانکها باعث صرفه جویی هزینه های بخش بانکی شد ؟
مقدم : من زمانی به بانک ها پیشنهاد دادم که شرکتی را به عنوان "پول رسان" تشکیل دهیم که وظیفه آن شارژ کردن دستگاههای خود پرداز بانک ها بود و به طور همزمان به شعب پول رسانی کند و به جای اینکه هر بانک یک ماشین حمل پول داشته باشد، این شرکت به همه بانکها خدمات ارائه کند؛ متأسفانه پیشنهاد من توسط مدیران بانکی پذیرفته نشد.
چابک آنلاین: چه موانعی بر سر راه کاهش دادن تعداد شعب بانکها وجود دارد؟
مقدم: نگاهی که مسئولان به شعب بانکها در منطقه خود دارند این است که این شعب می توانند تسهیلات بانکی اعطا کنند و به وسیله این تسهیلات منطقه زیر نظرآنها رشد کند، این نگاه خوبی است اما ما نباید به سپرده گذار بانک زیان وارد کنیم.
جایی که آبادانی یک منطقه قرار باشد به بهای زیان بانکها انجام شود، باید سرمایه گذاری دولتی جایگزین هدر رفتن سرمایه بانکها شود.
بانکداری الکترونیک شرایط را برای کاهش تعداد شعب فراهم آورده و باید شعب بانک به فروش گذاشته شود.
چابک آنلاین: از نظر جنابعالی اهمیت خصوصی سازی کامل بانکها در چیست؟
مقدم: بانک دولتی نباید وجود داشته باشد و همه بانکها باید خصوصی بشوند.
هیچ بانک خصوصی نمی تواند با بانک دولتی رقابت کند، چرا که زیان بانکهای دولتی را دولت به عهده می گیرد و آن را می پردازد اما زیان بانک خصوصی را صاحبان سهام می دهند، در نتیجه اعتماد مردم به بانکهای دولتی بیشتر است.
چابک آنلاین: چه شد که بانکها به بنگاهداری روی آوردند؟
مقدم: بسیاری از شرکت ها از جمله بانکها اقدام به تأسیس تعدادی شرکت می کنند، با این هدف که خدمات مربوط به شرکت اصلی را به شرکت های زیر مجموعه خود واگذار کنند و به نحوی درآمد های حاصل از فعالیت آن شرکتها به شرکت اصلی بازگردد.
به عنوان مثال بانکها احتیاج دارند که حداقل یک دهم از شعب و ساختمان های مربوط به خود را در طول سال تعمیر کنند؛ اگر شرکتی که این تعمیرات را انجام می دهد برای خود بانک باشد دقیقاً همان کاری را انجام می دهد که کارفرما از او خواسته است.
علاوه بر این، دولت بابت بدهی اش به بانکها تعدادی شرکت و کارخانه به بانکها داده است.
پیشنهاد من این است که فرصتی به بانکها داده شود تا شرکتها و کارخانجاتی را که از دولت تحویل گرفته اند و این کارخانجات قابل استفاده نیستند، اگرتوانستند آنها را احیا کنند، به تولید برسانند و سپس نسبت به فروش آن اقدام کنند.
چابک آنلاین:درصورت ناتوانی یک بانک در ایفای تعهدات، نقش بانک مرکزی در این راستا چه خواهد بود؟
مقدم:زمانی بود که مردم فکر می کردند بانک مرکزی تضمین کننده پرداخت همه سپرده هاست ، در حالی که هر بانکی که اقدام به اخذ سپرده می کند خودش متعهد است که سپرده ها را به موقع بازپرداخت کند .
بانک مرکزی سه سال قبل یک بیمه سپرده تشکیل داد؛ در نتیجه هر ماه مبلغی را به عنوان حق بیمه از بانکها اخذ می کند تا اگر بانکی در ایفای تعهدات ناتوان شد بخش زیادی از سپرده های بانکی از محل بیمه مذکور به سپرده گذاران پرداخت شود .
بانک ها از این طرح بانک مرکزی استقبال خوبی کردند ،در تمام دنیا سپرده ها را بیمه می کنند .
متاسفانه گاهی اوقات شاهد هستیم که برخی از بانکها پول خلق می کنند و این مسأله خوب نیست؛ بانک مرکزی باید بر این مسأله نظارت کند .
اما فرایند ایجاد پول توسط بانک ها به چه صورت است ؟
اگر پول ایجاد شد و ناگهان بخش اعظمی از سپرده گذاران پولهای خود را خواستند، بانک باید توان بازپرداخت پول سپرده گذاران را داشته باشد .
