کشورهای بزرگ صنعتی گام‌های جدی برای بیمه ناشی از آلودگی برداشته‌اند

چابک آنلاین، زهرا نامداری، مدیریت پسماندهای صنعتی که ناشی از فعالیت‌های صنعتی، معدنی، پالایشگاهی‌، پتروشیمی و نیروگاهی هستند به دلیل خطرات زیادی که برای سلامت انسان و محیط زیست دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. 

به‌طور معمول پسماندهای صنعتی توسط تولید کننده آن مدیریت می‌شوند و هر تولید کننده پسماند، بر اساس وظایفی که قانونگذار در قانون مدیریت پسماند بر عهده آن گذاشته، نسبت به برنامه ریزی، سازماندهی و مدیریت صحیح و بازیافت و دفع پسماند اقدام کرده و  در ایران، سازمان حفاظت محیط زیست براین فرآیند نظارت دارد.

به تازگی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، در گفت‌وگو با چابک آنلاین، از شکل گیری رایزنی‌هایی درخصوص ورود صنعت بیمه به بخش پسماند صنعتی خبرداد و  ضمن اشاره به زیرساخت‌های فراهم شده و محاسبات اولیه دررابطه با ریسک، به خلا حضور صنعت بیمه در پذیرش ریسک واژگونی و جابجایی 30 میلیون تن پسماند صنعتی در کشور،تاکید کرد ه است.

شناسایی ریسک های جدید جامعه و طراحی محصولات منطبق بر نیاز مشتریان همراه با درنظر گرفتن اصول بیمه‌گری یکی از مهمترین وظایف صنعت بیمه است.

بررسی وضعیت پسماندهای صنعتی و نگاه صنعت بیمه براین تجارت، بهانه‌‌ای شد برای  گفتگو با "دکتر الهام صبور"، کارشناس صنعت بیمه:

چابک‌آنلاین: ابتدا دررابطه با پسماندهای صنعتی و دامنه ریسک آن بفرمایید؟

بر طبق تعاریف رایج، پسماندهای صنعتی، مواد زائد ناشی از فعالیت‌های صنعتی و معدنی، پسماندهای پالایشگاهی صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و نیروگاهی و امثال آن می‌شود که معمولا شامل فلزات ،مواد پلاستیکی،مواد شیمیایی، سرریزها ولجن‌های صنعتی و زباله‌های ویژه هستند که در فرایندهای مختلف در صنایع تولید شده و عمل جمع آوری ، حمل و نقل و دفع آنها ضوابط خاص و مقررات ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است .

صنعت زباله و بازیافت از پیچیدگی زیادی برخوردار است و فرایندهای تعریف شده جهت جمع آوری ، انتقال و دفع پسماند و یا استفاده از پسماندهای غیرخطرناک و مفید در فرایندهای بازیافت با ریسک‌های متفاوتی همراه است . دامنه این ریسک‌ها شامل آسیب‌ها و جراحات بدنی به کارگران در حین انجام کار، وارد آمدن آسیب به مال و جان افراد ثالث، حوادث احتمالی در حین انتقال این مواد ، حوادث احتمالی در حین دفع و یا ذخیره سازی مواد ، آلودگی محیط زیست و افراد درگیر در کار ، جریمه‌های ناشی از عدم رعایت درست قوانین و مقررات ، خطاهای انسانی در حین فرایند انجام کار ، وارد آمدن آسیب به مواد قابل بازیافت در حین حمل و جابجایی یا در حین فرایند بازیافت ، هزینه‌های حقوقی و دعاوی در دادگاه‌ها و امثال آن است.

چابک‌آنلاین: با توجه به اینکه در حال حاضر صنعت پسماند نیاز خود را در خصوص اخذ پوشش بیمه‌ای مناسب در رابطه با پسماندهای صنعتی مطرح کرده است، دیدگاه شما در این حوزه چیست؟

اساسا هرجا خطری وجود داشته باشد و احتمال وقوع یک رخداد به واسطه آن خطر بین صفر (100 درصد مطمئنیم اتفاقی نمی‌افتد) و یک (100 درصد مطمئنیم اتفاق می‌افتد) باشد بیمه موجودیت پیدا کرده و معنادار می‌شود.

به عبارت ساده تر هر جا خطری وجود دارد و احتمال وقوع رخداد به واسطه آن خطر بین عدد صفر و یک باشد بیمه می‌تواند آن موضوع را تحت پوشش قراردهد.

در حال حاضر اغلب بیمه‌نامه‌های اموال و مسئولیت دارای موارد استثنا هستند که مربوط به آلودگی است، به این معنی که بیمه جداگانه برای خسارت مربوط به آلودگی هنوز مورد نیاز است.

اما موضوعی که باعث نگرانی و تردید بیمه‌گران در زمان ارائه یک بیمه‌نامه جدید در بازار می‌شود تواتر و شدت خسارت‌های احتمالی ناشی از موضوع مورد بیمه است که موضوع مهمی است و در این راستا باید پس از انجام بررسی‌های جامع میدانی در خصوص موضوع مورد بیمه و استخراج آمارهای دقیق از میزان چنین خساراتی در کشور و مطالعات تطبیقی با سایر کشورهایی که تجربیات مشابه دارند، نسبت به ارائه نرخ و شرایط مناسب با تاکید بر استراتژی برد- برد اقدام شود.

چابک‌آنلاین: آیا تجربه‌ای در خصوص ورود صنعت بیمه به تجارت پسماند در سایر کشورها وجود دارد؟

در شرایط کنونی اقتصاد ما به واسطه اتفاقات مختلف از جمله  پاندمی کرونا و شرایط نامطلوب کسب و کارها فشارهای زیادی را تحمل می‌کند. ضمن آنکه به منظور سروسامان دادن به وضعیت اقتصاد و به تبع آن معیشت مردم و رفاه اجتماعی، مسیری جز برون رفت از این بحران و برنامه‌ریزی جهت جهش اقتصادی وجود ندارد و برای گذر از این دوران نیازمند تغییر الگوهای ذهنی رایج به ویژه در صنعت بیمه به عنوان بازوی توانمند پشتیبان اقتصاد هستیم.

تجربه کشورهایی مانند چین وهند نشان می‌دهد که زمانی که آنها برای رشد اقتصادی خیز برداشته بودند به واسطه رویارویی با اتفاقات غیرقابل پیش بینی در حوزه زیست محیطی نهایتا به بیمه روی آوردند و چین در سال 2008 میلادی با جدیت موضوع مدیریت خطرات زیست محیطی و بیمه آلودگی زیست محیطی را در کشور خود پیگیری کرد.

همچنین کشورهای بزرگ صنعتی همچون آمریکا، انگلیس و فرانسه نیز در اوایل دهه 1980 گام‌های جدی در این حوزه برداشته و آمریکا بیمه‌نامه‌ای را با هدف پوشش مسئولیت ناشی از آلودگی، طراحی و ارائه کرد که دعاوی خسارت جانی، خسارت به اموال، هزینه‌های پاکسازی ، هزینه‌های حقوقی یا جریمه‌هایی را که در اثر آلودگی متحمل شده‌اند ، پوشش می‌دهد.

امروزه انواع مختلفی از این نوع بیمه‌نامه در دنیا رایج است که می‌تواند با توجه به شرایط کشور و متناسب با نیاز کسب و کارهای فعال مرتبط با حوزه زیست محیطی بومی سازی شود.

چابک‌آنلاین: صنعت بیمه برای ارائه خدمات با کیفیت به نیاز بیمه‌ای مطرح شده از سوی صنعت پسماند باید چه تمهیداتی در نظر بگیرد؟

از این موضوع نمی‌توانیم غافل شویم که یکی از راه‌های توسعه فرهنگ بیمه و افزایش ضریب نفوذ بیمه در کشور شناسایی نیازهای بیمه‌ای افراد و کسب و کارها است.

مطرح شدن نیازهای بیمه‌ای از سوی کسب و کارها صنعت بیمه را یک گام جلوتر برده و فرصت‌های ارزشمندی را دراختیار فعالان صنعت قرار می دهد، البته به منظور افزایش کیفیت اقدامات در این حوزه لازم است مثلث صنعت بیمه، بیمه‌گذار و دولت / قانونگذار تعامل موثرتری داشته باشند.

با توجه به اهمیت موضوع ضروری است بیمه مرکزی در کنار شرکت‌های بیمه‌گر نسبت به طراحی و ارائه بیمه‌نامه‌های متناسب با ریسک‌های نوظهور در این حوزه تمهیداتی بیاندیشند.