واگذاری سهام دولت در دو شرکت بیمه‌ای؛ شراکت در سود و نه در مدیریت!

چابک‌آنلاین، زهرا نامداری، ششم اردیبهشت ماه سال‌جاری بود که وزارت اقتصاد در اطلاعیه‌ای خبر از واگذاری 16 هزار و 500 میلیارد تومان باقیمانده سهام دولت در سه بانک تجارت، ملت، صادرات و دو شرکت بیمه‌ای البرز و اتکایی‌امین داد.

وزارت اقتصاد این اقدام دولت را یک فرصت بی‌نظیر برای ورود عموم جامعه به سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های معتبر و هدف دولت از این کار را مردمی کردن اقتصاد و امکان دسترسی همه مردم کشور به بازار سرمایه و انتفاع از رشد این بازار عنوان کرد.

گویا، برای تمام خریداران این سهام که سقف آن برای هر شخص حقیقی دو میلیون تومان تعیین شده، ۲۰ درصد تخفیف در نظر گرفته شده‌ که ۱۵ درصد آن نقدی است و ۵ درصد آن به منظور بازار گردانی واحدها، نزد صندوق نگهداری می‌شود. 

ای تی اف ( ETF) یکی از ابزارها و ساز و کارهای تامین مالی است به این معنی که دولت‌ها به جای آنکه تامین مالی و کسری خود را از طریق استقراض و سیستم بانکی انجام دهند از این صندوق‌ها که یک روش کم تورمی است، استفاده می‌کنند.

در همین رابطه، یک کارشناس بازار سرمایه به خبرنگار چابک‌آنلاین، گفت که دولت به دنبال آن است که سهام خود را بفروشد، نقدینگی برای کسری بودجه جمع کند و از سوی دیگر نفوذ خود را در این شرکت‌ها حفظ کند.

مازیار فتحی معتقد است که دولت برخلاف شعارهایی که در گذشته داده تمایلی به خصوصی سازی کامل این شرکت‌ها ندارد.

به گفته وی، شرایط فعلی بازار سرمایه به قدری خوب است که دولت می‌توانست به راحتی و به صورت خرده فروشی سهم خود را خالی کند.

به نظر می‌رسد که در این نوع واگذاری دولت تنها مالکیت سهام شرکت‌های بورسی که در اختیار دارد را واگذار می‌کند و نه مدیریت آن را، زیرا برای این صندوق‌ها هیات امنای دولتی تشکیل می‌شود که با توجه به ترکیب آن می‌توان گفت که همه امور آن زیر نظر وزیر اقتصاد است.

در این پیوند مدیرعامل شرکت کارگزاری سینا نیز در گفت‌وگو چابک آنلاین، اذعان داشت که دولت نمی‌خواهد مدیریت خود در این شرکت‌ها را از دست بدهد، همچنین دولت اعلام نکرده که هدف فعلی او خصوصی سازی است بلکه بیشتر به دنبال جذب سرمایه گذاران به بازار سرمایه است.

"رامین ملماسی" معتقد است:اگرچه دولت با هدف جذب و آشنایی سرمایه گذاران با بازار سرمایه و با 20 درصد تخفیف سعی در جذب سرمایه گذاران دارد اما 2 ماه،حد معامله ای که به سرمایه‌گذاران نمی دهد، آن هم در شرایط صعودی فعلی بازار، از جذابیت این طرح برای سرمایه‌گذاران کاسته است.

به گفته وی، انگیزه‌ای دردولت مبنی بر خصوصی‌سازی در این طرح دیده نمی‌شود، در غیر این صورت می‌توانست مانند شستا این سهام‌ها را به صورت عرضه اولیه واگذار کند.

البته، ملماسی اقدام شکل گرفته در خصوص عرضه سهام‌های مذکور را خوب ارزیابی کرد و تاثیر مثبت آن را منوط به میزان استقبال سرمایه‌گذاران دانست.

با وجود آنکه خصوصی سازی سال هاست در ایران آغاز شده اما همواره با کشمکش‌ روبرو بوده است.

به هر روی، دولت براساس سیاست‌های کلی اصل 44قانون اساسی، موظف به واگذاری سهام خود در شرکت‌های بیمه دولتی به استثنای بیمه مرکزی و بیمه ایران است.

دولت باید درراستای سیاست ابلاغی اصل ۴۴ قانون اساسی، کاهش تصدی‌گری دولتی، حضور بخش خصوصی واقعی، کوچک کردن و چابک سازی دولت، اموال و سهام خود را واگذار کند.

در این خصوص مدیرعامل کارگزاری بورس بیمه ایران در گفت‌وگو با چابک آنلاین مهمترین دلیل واگذاری سهام دولت در قالب ETF را، تامین کسری بودجه عنوان کرد و افزود: این اقدام با سیاست های اصل 44 قانون اساسی یک مقدار متفاوت است زیرا در آنجا قرار بود که دولت مالکیت شرکت‌ها را به بخش خصوصی واگذار کند.

مهدی محمود رباطی افزود: اما از آنجایی که که دولت به جای استقراض از بانک مرکزی و بالابردن سطح نقدینگی در اقتصاد، از این منظر اقدام به تامین کسری بودجه کرده اقدامی مثبت است و اثر تورمی نخواهد داشت.

وی موضوع واگذاری سهام دولت در قالب ETF را برای بازار سرمایه مفید عنوان کرد چرا که سبب توسعه بیشتر بازار سرمایه، مشارکت سرمایه‌های خرد و حمایت بیشتر دولت از این بازار است.

مدیرعامل کارگزاری بورس بیمه ایران در پاسخ به این پرسش که "آیا عرضه سهام دولت از طریق صندوق‌ ETF تاثیر مثبتی بر روند شرکت‌های بیمه‌ای البرز و اتکایی امین خواهد داشت؟" گفت: خیر زیرا مالکیت این شرکت‌ها تغییر نمی‌کند و سهامداران تنها در سود این شرکت‌ها با دولت شریک می‌شوند.

ناگفته پیداست که هدف اصلی خصوصی سازی، اصلاح ساختار مدیریتی، افزایش بهره‌وری شرکت‌ها و شتاب بخشیدن به رشد اقتصاد ملی است و نه کسب درآمد صرف برای دولت از واگذاری این سهام‌.

هر چندکه مدت‌هاست واگذاری سهام دولت در شرکت های بیمه ای البرز و اتکایی امین با فراز و نشیب‌های فراوان روبرو بوده و پس از بارها مطرح شدن، به دلایل مختلف همچنان نافرجام ‌مانده است

شاید بتوان گفت که با واگذاری سهام دولت در این شرکت‌ها در قالب صندوق‌های سرمایه گذاری ETF، هدف اصلی خصوصی سازی که اصلاح مدیریت‌ها و افزایش بهره وری شرکت‌ها است پررنگ نمی شود.